Neeg phem cov tswv yim ntxias dag kom koj poob nyiaj - Toom I

Tej neeg phem siv cov tswv yim li cas los ntxias dag kom tej neeg sawv daws poob nyiaj txhua lub sij hawm tsis yog lub caij muaj kab mob coronavirus no xwb. Pov Lauj uas yog tus neeg ua hauj lwm saib xyuas thiab pab tej neeg raug neeg phem dag nyiaj qhia qhov tseeb tias yog li cas.

Pov Lauj qhia txog tias tej neeg phem siv tswv yim dab tsi ntxias dag sawv daws kom poob nyiaj toom 3 Source: Courtesy of Paul Lor

Pov Lauj uas nyob ntawm Brisbane thiab tau ua hauj lwm hauv ib lub txhab nyiaj uas saib xyuas cov neeg raug neeg phem dag ntxias tias pab tej neeg no los tau 4 lub xyoos lawm qhia txog tias muaj cov teeb meem dab tsi uas tej neeg raug neeg phem dag ntau tshaj thiab lawv hos siv cov tswv yim dab tsi los ntxias yus.

Tsis yog lub caij muaj kab mob coronavirus tam sim no xwb uas cov neeg yuav dag ntxias nyiaj no yuav dag sawv daws tab sis lawv yeej nrhiav tswv yim tshiab coj los dag sawv daws tas mus li, hnub no lawv kuj muaj lub tswv yim no, tag kis ces lawv nrhiav dua lub tswv yim tshiab coj los dag yus kom yus tsis txhob kov yeej lawv li kom lawv yog tus yeej yus nkaus xwb.

Pov hais tias tej neeg phem uas pheej ntxias dag sawv daws no ces yeej yog ib cov professional criminal ua hauj lwm full time ib yam li peb sawv daws ua. Lawv txoj hauj lwm ces tsuas xa  text messages, xa emails thiab hu xov tooj mus dag tej neeg rau ib hnub twg txog txheeb tsab xwb, yog dag tau ib tug xwb ces twb tau nyiaj ntau heev, ntau tshaj tej peb niaj hnub mus khwv. Vim lawv tau commission.

Raws li Pov Lauj qhia ces yeej muaj ntau yam tswv yim uas tej neeg phem siv coj los ntxias dag sawv daws.

Cov phiaj qhia kev sau los lus scam Scam-Geralt-Pixabay Source: Pixabay

Thawj yam uas pom muaj ntau tshaj plaws ces yog muaj tej neeg phem ua txoj dag tias yog hu ntawm lub tuam txhab xov tooj uas koj siv tuaj dag koj:

Piv txwv tias tus neeg ntawd ua txoj dag tias nws hu ntawm Testra los yog Optus tuaj dag koj tias muaj teeb meem rau koj phau account lawm thiab muab ib tug xov tooj rau koj kom koj hu rov qab mus rau lawv, tab sis tej neeg ntawd yeej tsis yog tej neeg tiag tiag ntawm lub tuam txhab xov tooj Testral los yog Optus ntawd lawv yog cov neeg phem xwb. Qhov no yog ib nqe ua yus tsis paub tias puas yog los tsis yog tej tuam txhab no hu tuaj rau yus tiag.

Txuas ntxiv ntawd ces tej neeg hu tuaj ntawd los hais lus Askiv tsis meej thiab ces yus kuj tsis paub tias puas yog tej neeg ua hauj lwm ntawm tej tuam txhab no tiag thiab.

Ces ntxiv ntawd lawv hais kom yus mus download ib yam dab tsi rau yus lub computer, ces kom yus muab access rau lawv kom lawv nkag tau mus rau hauv yus lub computer, ces lawv txawm qhia tias muaj me ntsis teeb meem thiab kom yus log in rau yus lub internet banking no ces kom yus muab control rau lawv ces lawv cia li mus rau yus lub internet banking ces lawv mus muab yus cov nyiaj rho tawm xa mus rau lwm phau account ces thaum ntawd lawv twb muaj control lawm ces koj ua tsis tau dab tsi lawm.

Pov Lauj hais tias tej neeg phem no ntse heev, tsis yog lawv muaj tib tug account xwb tab sis muaj ntau tus account ces thaum lawv muab koj cov nyiaj rho xa rau lawv thawj phau account ntawd ces lawv twb ho rov qab muab koj tej nyiaj ntawm lawv thawj phau account ntawd rho tawm xav mus rau lawv lwm phau account tshiab lawm thiab, ces lig rau tej txhab nyiaj heev yuav tsis muaj peev xwm pab kom rov qab nrhiav tau tej nyiaj ntawd  rau koj lawm. Tsuas yog tias thaum muaj kiag tej xwm txheej ntawd tshwm sim ces koj qhia kiag tam sim ntawd rau tej txhab nyiaj mas seb lawv ho puas muaj peev xwm yuav pab seb ho nrhiav puas tau rov qab los rau koj xwb.

Cov kev ntxias dag lwm tus nyiaj hauv online - Mohamed Hassan - Pixabay Source: Pixabay

Cov kev taw qhia tseem ceeb tshaj plaws uas xav qhia rau sawv daws paub ntawd ces koj sawv daws xav hais tias yog tias Telstra tuaj nrog koj tham txog koj tus account tiag tiag, los yog tej tuam txhab hu tuaj nrog koj tham txog koj tus energy account los yog gas account los whatever reasons ntawd ces, lawv yeej tsis muaj ib qho business dab tsi cuam tshuam nrog koj tus bank account li. Koj yuav tsum xav li ntawd. Testra thiab Optus yeej tsis hais kom koj log into koj tus internet banking li. koj yuav tsum xav tias ua li cas tus neeg no ho kom kuv log into kuv tus internet banking, koj txhob ua li hais hais ntawd xwb mas, koj cia li khwb xov tooj txhob tham ntxiv (hang up), ces koj mam mus nrhiav hauv internet seb Telstra los yog Optus tus xov tooj yog li cas tiag, ces koj mam li hu mus nrog lawv tham tias muaj teeb meem zoo li no, es puas yog lawv yog tus neeg hu tuaj nrog koj tham tiag, mas koj thiaj li yuav paub tias muaj tseeb los cuav, raws li Pov Lauj qhia.

Raug neeg phem dag thaum mus siv internet banking:

Kim Lauj hais tias raws li nws paub mas thaum nws tseem ua hauj lwm rau ib lub credit union ces yeej muaj cov customers tshaj li 50% yog cov neeg hnoob nyoog tshaj 50 tawm xyoo rov sauv thiab yeej yog cov neeg uas raug neeg phem ntxias dag tau yooj yim heev vim lawv tsis tshua paub siv internet banking zoo. 

Nws hais ntxiv tias cov kev siv internet banking no yeej tau txais kev nyab xeeb rau sawv daws siv tsis muaj teeb meem dab tsi, tab sis yog tias ho muaj neeg kom koj mus download ib yam dab tsi rau koj lub computer ces xav kom kom txhob ua li hawv hais ntawd ces koj yuav tsis raug teeb meem dab tsi.

Online scammer-Bill Hinton-Getty Images Source: Getty Images

READ MORE

Raug tej hluas nkauj hluas nraug koj tham hauv online dag poob nyiaj:

Cov neeg phem ua txoj nrog yus tham kom muaj txoj kev sib raug zoo tam li yog ib tug zoo nplees nkauj raug ces txuas ntxiv ntawd lawv mam li dag rau koj tias lawv niam lawv txiv mob hnyav heev thiab thov kom koj xa nyiaj kiag tam sim ntawd mus pab lawv tsis li ntawd ces lawv niam lawv txiv kawg tas sim neej xwb. Ces yeej muaj ib txhia neeg raug tej neeg phem no dag poob nyiaj txog li 50,000-60,000 thiab yeej yog ib cov xwm txheej muaj ntev los lawm raws li Pov Lauj qhia.

Online dating-Jonathan Leppan-Unsplash Source: Unsplash

Nws qhia ntxiv tias qhov tshiab no ces piv txwv tias yus ntiav ib tug neeg twg tuaj kho yus tej laj kab, chav dej, kais dej, hluav taws xob los yog gas, ces tej neeg phem no ho mus nyiag tau cov invoice los yog cov ntawv them tej nqe kho tej hauj lwm ntawd ces muab tus plumber tus account hloov ua lawv tus kom koj them nyiaj rau lawv, ces tom qab koj twb them tag lawm tus plumber tseem hu tuaj nug koj tias puas tau them, ces thaum ntawd twb lig dhau heev rau koj vim koj twg raug neeg phem dag tau nyiaj lawm. Cov xwm txheej no yog ib cov uas nyuam qhuav muaj tau ib lub xyoos no xwb. 

Yog li ntawd Pov Lauj thiaj qhia tias vim tej teeb meem no pheej raug rau tej kws lij choj ntau ces thaum lawv xa email tuaj rau yus lawv yeej sau rau hauv qab ntawm daim ntawv tias kom yus yuav tsum hu mus nug nrog lawv tham seb tus account ntawd puas yog lawv tus tiag mas yus thiaj tsis raug neeg phem dag.

Kuv ua hauj lwm ces ib hlis no kuv yeej pom tias muaj tej neeg txog li 4-5 tug neeg raug neeg phem dag kom xa nyiaj mus rau lawv ces thiaj yog ib cov kev ntxias dag tshiab thiab, raws li Pov Lauj qhia.

Credit card fraud-Morning Brew - Unsplash Source: Unsplash

Cov kev dag kom tej neeg siv nyiaj nqes peev lagluam txawv teb chaws (Overseas inverstment scam):

Feem ntau yog cov cov neeg phem pheej dag kom tej neeg siv lawv tej nyiaj coj mus nqe peev lagluam txawv teb chaws uas yuav shares, stocks los yog cryptocurrency txawv teb chaws.

Cryptocurrency - Getty Images Source: Getty Images

Pov Lauj qhia ntxiv tias lub caij muaj kab mob coronavirus no uas tej neeg pheej mus siv online banking ntau tuaj ntxiv no xav kom tsis txhob mus qhib tej email xa tuaj rau yus uas yus tsis paub thiaj tsis raug dag los yog tsis raug teeb meem rau yus.

Pov Lauj hais tias ib qho tip uas koj xav paub tias tseeb los cuav, qhov tip no yeej siv rau eBay, PayPal thiab tej ub tej no thiab od. Yog muaj neeg xa email tuaj rau koj thiab koj xav paub tias yog lub company tiag los yog cov neeg dag (scammers) ces koj nyem lawv cov ntawv Askiv uas lawv sau tuaj ntawd ces yeej sau tsis raug 100%, thiab ib qho ntxiv ces thaum koj nye rau qhov reply-los yog teb ces nws yeej teb rau ib qho email uas muaj lub company npe nrog tus email ntawd piv txwv li: noreply@netflix los yog mail@netflix, hos yog cov neeg dag ces yog thaum koj click los yog nyem rau tus email ces tsis make sense los yog tsuas sau npe ua lwj ua liam piv txwv li: Johncitizen01@netflix, ces qhov no yeej ua rau yus pab tias tus email ntawd cuav xwb. Thiab yog thaum koj los txheeb li hais no lawm ces koj yuav muaj peev xwm paub tau tias seb puas yog tej email tseeb uas tej tuam txhab xa tuaj rau koj tiag tiag los yog cov email cuav uas tej neeg phem xa tuaj ntxias dag koj.

Online communication-Muhamed Ribkhan-Pixabay Source: Pixabay

Yog li ntawd Pov Lauj thiaj hais tias kom yuav tsum tau xyuam xim ceev faj txhob lam tau lam nyem cov links coj koj mus rau ib lub website koj tsis paub los yog lub website zoo tib yam nkaus li tej koj ib txwm siv tab sis yog tej neeg phem siv tswv yim dag koj kom koj ntseeg tias yog lub website tiag uas koj ib txwm siv ces koj mus ntau koj tej password rau ces lawv twb pom thiab paub koj tej password tas ces thaum koj tsis nco qab faj tej neeg phem mam siv koj tus password mus rau lub website koj siv tiag mus qhib koj phau account thiab nyiag rho koj tej nyiaj coj mus siv lawm.

Tsis tas li no los lub caij muaj kab mob coronavirus no nom tswv yeej tau ceeb toom kom tej neeg sawv daws yuav tsum tau ceev faj vim tej neeg mus siv social media hauv online los yog internet banking ntau heev ces tsam raug tej neeg phem dag poob nyiaj.

Ib qho ntxiv thiab ces yog muaj xov xwm qhia tias lub caij uas nom tswv muaj cov nyiaj pab cuam rau tej neeg txom nyem vim poob hauj lwm tim tus kab mob COVID-19 no ces tej neeg yuav tau cov nyiaj welfare los yog muaj cai tau cov nyiaj JobKeeper, JobSeeker thiab JobMaker los yog muaj cai rho tau cov nyiaj superannuation siv, tab sis tej zaum lawv ho tsis tshua nkag siab lis tej ntaub ntawv thov tej nyiaj no, ces tsam tej neeg phem yuav siv lub caij no los ua txoj dag tias qhia lawv tej xov xwm ntiag tug rau tej neeg no es lawv mam li pab thov rau yus ces tsam yus ho raug tej neeg no dag poob nyiaj thiab. Ceev faj vim yog yus tsis muaj cai rho tau cov nyiaj superannuation siv tab sis ho mus rho coj los siv ces tsam yuav raug tsoom fwv nplua nyiaj thiab.

Yog koj txoj nyem nyiaj txiaj tsis muaj peev xwm them taus nuj nqe rau lub caij muaj kab mob coronavirus thiab xav tau txais kev pab cuam nyiaj txiaj ces txheeb tau ntawm MoneySmart los yog National Debt Helpline tus xov tooj 1800 007 007 tau. Yog koj xav tau neeg sab laj daws kev nyuaj siab ces txheeb tau ntawm Beyond Blue 1300 22 4636 thiab Lifeline 13 11 14 tau.

Disclaimer:

Zaj lus tawm tswv yim no tsuas yog qhia ua xov xwm kom sawv daws paub txog tias tej neeg phem siv tswv yim dab tsi los ntxias dag tej neeg kom sawv daws thiab txhob raug dag xwb thiab tsis tau ua tib zoo txheeb xyuas tej xwm txheej uas tau tshwm sim rau koj cov kev raug neeg phem ntxias dag. Yog li ntawd thiaj xav kom koj yuav tsum tau mus sab laj nrog cov neeg muaj ntaub ntawv raug cai uas muaj cai sab laj tawm tswv yim thiab pab tej neeg raug cov teeb meem no tsi ntsees thiaj yuav pab cuam tau raws li qhov tsim nyog. Yog koj lam ua raws li tej lus ntawm zaj xov xwm no ya tsis tau sab laj nrog cov financial counsellor thiab muaj teeb meem tuaj ces koj yog tus yuav tau ris tej teeb meem tshwm sim kheej xwb.

SBS Infographic - SBS Source: SBS

Siv ntau txoj xub ke sib txuas lus nrog lwm tus kom peb txhob nyuaj siab (SBS) Source: SBS

Download tau lub COVIDSafe app los siv kom pab Australia tiv thaiv kom txhob muaj neeg kis tau tus kab mob coronavirus no ntxiv.

Tam sim no twb muaj neeg Australian ze txog 6 million tus tau download lub COIDSafe app no los siv lawm tab sis nom tswv Australia yeej xav kom muaj neeg yuav laug txog li ib nrab (10 million) tus download siv mas thiaj siv tau hauj lwm zoo.

Tsim nyog koj paug txog tej xo dab tsi rau lub caij muaj tus kab mob coronavirus no tseem sib kis thoob ntuj :

Australia muaj neeg kis tus kab mob COVID-19 li no:

Ntiaj teb muaj neeg kis tau kab mob COVID-19 npaum li no:

Ntiaj teb daim luaj chib lig (World map) qhia tias teb chaws twg kis thiab tas sim neej los ntawm tus kab mob COVID-19 ntau npaum li cas:

---

Tej neeg nyob ntawm nroog Melbourne yuav tsum tau nyob twj ywm hauv tsev li nom tswv tau haias thiab tsuas tawm tsev mus yuav khoom noj khoom haus tseem ceeb, mus kawm ntawv, mus ua hauj lwm, mus ua exercise los yog mus tu saib xyuas lwm tus neeg xwb. Tsis tas li no los nom tswv yeej tau taw qhia kom siv ntaub khwb qhob ncauj thaum lawv mus rau zej tsoom tej chaw thiab. Mus txheeb tau tej xov xwm koj yuav tsum tau paub txog tus kab mob COVID-19 ntawm tej xeev tau ntxiv ntawm no.

Tej neeg nyob ntawm teb chaws Australia yuav tsum nyob kom nrug ntawm lwm tus neeg li 1.5 metres. Thiab mus txheeb ntxiv seb koj lub xeev ho muaj cov kev txwv tsis pub tej neeg sib sau li cas ntxiv.

Yog tias koj tau khaub thuas thiab muaj yam ntxwv mob, ces nyob twj yim hauv tsev thiab npaj hu xov tooj nrog koj tus kws kho mob tham los yog hu rau lub koom haum Coronavirus Health Information Hotline tus xov tooj 1800 020 080 tham seb yuav mus sim seb puas kis tus kab mob coronavirus no tau li cas.

SBS yeej tsim tau cov xov xwm ua 63 hom lus qhia txog tus kab mob no thiab koj muaj peev xwm mus txheeb xyuas tau ntawm sbs.com.au/coronavirus.

Mloog tau SBSHmong rau hnub zwj Teeb (Thursday) thaum 6 pm AEDT thiab hnub zwj Hnub (Sunday) thaum 11 am AEDT los yog koom tau ntxiv ntawm SBS Hmong Facebook thiab subscribe los sis yog download thiab mloog tau ntau cov podcasts (xov xwm ua suab) ntawm Google podcasts, Spotify, thiab Apple podcasts los yog download SBS Radio App kom koj mloog tau SBS Hmong.