Yuav pov puag koj lub tsev li cas kom tsis txhob muaj Australia tej kab ntsaum nkag mus rau

Australia Explained - Pests

Pests can contaminate surfaces, spreading disease via the transmission of harmful pathogens Credit: aquaArts studio/Getty Images

Get the SBS Audio app

Other ways to listen

Tej huab cua txias txhais tsis tau tias yuav tsis muaj tej kab tej ntsaum hauv tsev. Muaj ib txhia li tej ntsaum kab rwg ces yeej nyob thawm niaj thawm xyoo, thiab caij ntuj no yog lub caij tej nas nyiam nyob rau sab hauv tsev. Tej kab muaj ntawm tej txaj thiab tej kab laum los kuj yog tej uas yuav tau ceev faj. Vim yog muaj tej kab tej ntsuam no coob hauv ib lub tsev twg ces yuav ntsib ntau yam teeb meem, tsis hais yuav ua rau tsev tsis huv, los yog ua rau tsev poob nqe. Txheeb seb yuav tiv thaiv li cas, yuav txheeb li cas los yog yuav tswj li cas.


Ntsiab lus tseem ceeb:
  • Ib txwm muaj nas nyiam nkag mus nyob hauv tsev lub caij ntuj no, tab sis yog muaj tej ntsaum kab rwg ces yeej nyob thawm xyoo thiab yuav ua rau muaj teeb meem loj.
  • Tu koj tej vaj tse kom hu si thiab du dais kom tsis txhob yog ib qho chaw tej kab tej ntsaum nyiam nyob, thiab kaw/thaiv tej chaw uas tej kab tej ntsaum yuav nkag tau mus rau koj lub tsev.
  • Tsuas siv tej tshuaj tua kab uas muag ntawm tej khw thiab siv tej neeg tua kab uas muaj cai ua tau tej hauj lwm no xwb.
Tsim nyog kub siab txog cov kev pov puag koj lub tsev kom tsis txhob muaj tej kab tej ntsaum nkag mus rau rau lub caij ntuj no, txawm tias tej kab ntsaum li yoov tshaj cum yog cov muaj coob rau ntau lub hli uas muaj tej huab cua sov dua xwb.

Tej kab tej ntsaum yog ib co ua rau yus meem txom heev

Cameron Webb ces yog ib tug Μedical entomologist uas paub zoo txog tej kab tej ntsaum thiab kuj yog ib tug zes kais theem qes ntawm New South Wales Health Pathology thiab tsev kawm qib siab University of Sydney.

Dr Webb hais tias “Peb yeej muaj 300 hom yoov tshaj cum thoob teb chaws Australia no. Thiab tej yoov no feem ntau ces tsis muaj rau lub caij ntau hli uas huab cua txias zog ntawm lub xyoo, tab sis lwm hom ces kuj muaj coob thiab feem ntau ces yog tej yoov tshaj cum hauv tej nroog uas pheej muaj dej ib puag ncig tej vaj tse.”

Txawm lub caij ntau hli uas huab cua txias zog los yeej tseem pom muaj tej yoog tshaj cum sab hauv tsev, thiab muaj tej thaum yeej tom neeg thiab.

Ces thiaj muaj ntau txoj xub ke pab kom tsis txhob muaj yoov tshaj cum, piv txwv li xyuas kom tsis txhob muaj tej dej teev rau ib qho chaw twg ntawm yus qab vag tsib taug, nruab ntxaij thaiv qhov rais thiab tej thawv ntim dej.

Dr Webb hais tias ''Yog tej yam tseem ceeb kom nco tias tej kab tej ntsaum ntawd ho los qhov twg los. Tab sis tej zaum kuj yuav yog tej yam ua rau yus meem txom dua qhov yuav ua rau yus tsis tau txais kev noj qab nyob zoo ib yam dab tsi. Tej zaum lawv kuj yuav tom yus thiab tab sis kuj yuav muaj cib fim kws tau tej kab mob rau peb uas uas rau peb mob ntawd tsawg xwb thiab.''

Tab sis yog tham txog tej kab laum lawm ces kuj yuav paug tsuas rau tej zaub mov thiab tej npoo ib qho qhov twg thiab.
Yuav muaj tej kab laum ntau yog tias peb pheej khaws tej khoom seem txheej los yog muaj tej khoom seem ntawm peb tej tsev uas lawv nyiam noj ntawd.
Medical entomologist Cameron Webb
Dr Webb hais tias cov kev xyuas kom tsis txhob muaj tej chaw ua raj tej kab tej ntsaum nyob tau ntawd yog ib txoj xub ke zoo uas yuav siv tiv thaiv tau ntev kom tsis txhob kis tau kab mob los ntawm tej kab laum los yog lwm cov kab ntsaum rau yus.

Nws hais tias “Tab sis muaj tej thaum ces cov kev siv tshuaj tua kab kuj yog tej yam tseem ceeb thiab, thiab tsuas kom koj siv tej uas muaj ntawm tej khw muag tej khoom siv ntawm koj zos los yog tej supermarket los yog hais kom tej neeg tswj tej kab ntsaum no tuaj pab los tau.”

David Gay ces yeej tau ua hauj lwm rau cov lagluam uas tswj tej kab ntsaum los tau 30 xyoo dhau los lawm.

Nws hais tias tej kab muaj ntawm tej txaj los kuj yog ib yam kab ntawm ntau yam uas pheej muaj thawm xyoo rau tej vaj tse thiab tej tsev tos qhua thiab.

Gay hais tias “Ib tug kab uas nyob saum txoj yog thaum loj tuaj lawm ces yeej luaj li lub noob txiv apple... tab sis lawv tej qe thiab thaum lawv tseem me ces kuj me heev uas tsis pom tau yooj yim thiab.”
Australia Explained - Pests
Dr Webb hais tias “Yog tias yus hais kom tej kws tuaj txheeb seb puas muaj kab ntsaum, ces tsis tas siv tej tshuaj tua kab los yog tej kuab tshuaj kiag tam sim ntawd los tua vim yog coj mus nraum zoov lawm ces tsis tshua tau hauj lwm, vim tej kab tej ntsaum yuav muaj ntau dua rau lub caij ntau hli uas huab cua txias zog thiab.” Credit: Philippe TURPIN/Getty Images/Photononstop RF
Feem ntau mas tej zaum kuj yuav muaj tej kab tej ntsaum nkag los rau yus lub tsev yam yus tsis paub txog thiab, li tej zaum yus coj los thaum mus ntoj ncig, los yog mus so rau ib qho chaw twg, los sis ho muaj ib tug qhua twg coj tuaj uas yuav ua rau muaj tej kab tej ntsaum no huam coob heev, vim yog tej uas tsis muaj peev xwm pom tau yooj yim.

Mr Gay tshab txhais tias “Tej zaum lawv pheej txim mus nyob rau tej kis tawg pleb ntawm tej rooj tog, los yog ib qho chaw sib txuas twg, los yog daim hlau tuav qhov rooj qhov rais thiab lwm yam, ces tej kab tej ntsaum no pheej mus nkaum tob tob rau tej chaw no thiab yog tej yam txheeb tau nyuaj.''

Muaj nas coob lub caij ntuj no

Australia tej huab cua sib txawv ntau yam sib txawv raws li tej kab tej ntsaum ntawm tej xeev.

Nyob rau sab qaum teb uas huab cua kub sov ces yeej muaj tej teeb meem ntau yam cuam tshuam txog tej kab tej ntsuam thawm xyoo vim huab cua sov dua.

Raws li Mr Gay hasi ces qhov txawv ces kuj muaj tej nas uas yog ib co pom muaj ntau tshaj plaws kuj yog cov muaj ntawm lwm cheeb tsam ntawm lub teb chaws no thiab, hos tej chaw uas muaj tej huab cua txias zog ces pheej mus nyob rau sab hauv tej tsev thiab ua ntau yam ntau tuaj ntxiv hauv tsev.

“Nyob rau tej xeev sab qab teb li Victoria, South Australia, los yog Western Australia thiab ntau thaj chaw ntawm New South Wales ces lub caij ntuj no tej nas yeej yog ib co teeb meem thiab.”
Australia Explained - Pests
Rob Boschma uas yog ib tug neeg ntawm pawg tswj ntawm lub koom haum AEPMA hais tias “Peb yeej pom tau tias muaj tej nas coob heev rau tej chaw uas tej neeg yug qaib los yog pheej ua tej chiv vim rau qhov muaj tej tsig zaub mov ntau heev ntawm tej chaw li hais ntawd.” Source: Moment RF / Lea Scaddan/Getty Images
Lub caij ntau hli uas huab cua sov zog ces tej nas yeej nrhiav noj nraum zoov thiab tej zaum kuj nyob rau tej chaw hauv qab ib lub tsev twg, nyob hauv chaw nres tsheb, nyob saum ruv tsev los yog tej chaw ntxhov ntxov ntawm tej vaj zaub.

Nws tshab txhais tias “Tab sis thaum tej huab cua txias zog, ces tej nas no rov qab khiav mus nkaum hauv tsev dua, vim sov thiab muaj zaub mov noj, ces lawv thiaj tsis tshua tsiv tawm ntawm tej chaw ntawd mus.”

Tej neeg muaj ntau ntawv raug cai tswj tau tej kab tej ntsaum

Yog yus hu ib tug kws paub tswj tej tsiaj no tuaj tswj kom tsis txhob muaj ntau, ces yog ib qho tseem ceeb uas yuav tau txheeb xyuas kom yog cov neeg uas muaj ntaub ntawv ua tau tej hauj lwm no raug cai.

Lub koom haum ces yog lub tswj tej neeg tswj tej kab tej ntsaum uas ua hauj lwm ntawm tej nroog.

Rob Boschma uas yog ib tug ntawm pawg tswj lub koom haum AEPMA hais tias thaum uas tej neeg pom tias muaj tsev ntawm lawv tsev lawm, ces tej zaum kuj yuav muaj ntau tshaj qhov ras txog lawm thiab.

Boschma hais tias ''Thaum tej neeg hu xov tooj rau tej kws thiab muaj kev txhawj xeeb txog tej nas, ces lawv yeej pom ib tug nas ntau zaus lawm, thiab kuv los yeej xav tib yam thiab. Vim cov kev tau mus txheeb ntau lub tsev los tau ntau xyoo, ces yeej tsis muaj ib lub ruv tsev twg uas yus mus xyuas, tsis hais tsev tshiab los yog tsev qub li yeej muaj pov thawj qhia tau tias yeej muaj nas.''
Australia Explained - Pests
Tej tub koom siab ntawm lub koom haum Australian Environmental Pest Managers Association yeej yog cov neeg muaj ntaub ntawv raug cai ua tau tej hauj lwm no thiab yeej muaj tej nyiaj tuav pov hwm pov puag lawv cov hauj lwm tswj tej kab tej ntsaum. Credit: Group4 Studio/Getty Images
“Tej neeg feem coob ces yeej muaj ib co nas ntawm lawv tsev. Tab sis qhov muaj tsawg muaj ntau yog ib qhov tseem ceeb.”

Yog li ntawd tej tswv yim tiv thaiv ntau yam li txhaws tej qhov thiab thaiv tej chaw uas tej nas yuav nkag tau mus rau hauv tsev, los yog xyuas kom nas txhob mus noj tau tej zaub mov yog ib co kauj ruam tseem ceeb tshaj plaws yuav tiv thaiv kom tsis txhob muaj nas coob los yog yam tsawg pab txo kom muaj tsawg me ntsis.

Mr Boschma thiaj tau qhia tias tej chaw zoo li cas ntawm ib lub tsev uas tsim nyog tej neeg paub tias yuav ua rau muaj nas nyob.
Tej chaw muaj hmab rig los yog muaj hav zoov ncig tej tsev, tej qab lawj uas yog ib qho chaw khoob thiab muaj tej qhov uas tej nas muaj peev xwm mus nyob tau yooj yim. Los yog lwm yam li tej chaw nres nkoj los yog khoom uas vaj tse uas seem ces yog cov chaw yuav muaj nas nyob.
AEPMA Board member Rob Boschma
“Thiab yog tias koj ho ua chiv (composting) ces xav kom vov tib zoo rau.”

Kub siab txog tej ntsaum kab rwg

Mr Boschma hais tias tej lagluam tswj tej kab tej ntsaum yeej pom muaj tej kab tej ntsaum ntau heev rau lub caij muaj tej kab tej ntsaum no coob, tsis hais tej ntsaum, tej kab laug sab, rau lub caij ntuj no thiab.

Ces tsis hais lub caij twg li tej ntsaum kab rwg yeej ua rau tej tswv tsev txhawj xeeb heev thoob plaws ntawm Australia nrim av loj.

Txawm tias kuj tsis ua rau tsis tau txais kev noj qab nyob zoo dab tsi tab sis yog muaj lawm ces kuj ua rau muaj teeb meem loj kawg nkaus thiab.

Tej ntsaum kag rwg no pheej noj tej ntoo, thiab yog tsis ua tib zoo txheeb, ces lawv kuj tsim teeb meem rau tej ncej uas teeb tsa lub khauj khaum tsev ntawd thiab.

Nws hais tias “Thaum uas tej ntsaum kab rwg tau mus rau tej tsev lawm, ces lawv yuav ua rau lub tej tsev ntawd poob nqe. Thiab qhov nyuaj mas yog yeej tsis paub tau yooj yim yog tias tej ntsaum no nyob hauv qab plag tsev los yog nyob ntawm tej pab ntsa.''

Txawm tias tsis muaj peev xwm paub tias lub caij twg pib muaj ntsuam kab rwg coob heev, los raws li tau kwv yees lawm ces yeej pom tias tej neeg tej tsev uas muaj ntsaum kab rwg ntawd yeej muaj tau yam tsawg li 5 lub xyoo ua ntej lawv yuav paub thiab.
Australia Explained - Pests
Ntsaum kab rwg muaj peev xwm noj tej ntoo uas tsim tej khauj khaum tsev los yog noj tej ntoo ntawm yus lub tsev. Credit: bruceman/Getty Images
Mr Boschma hais tias “Raws li ib txwm pom ces tej qhov rooj cia li poob ntawm daim hlau ntsia qhov rooj, los yog yus txhais taw cia li dhau dhuv ntawm plag tsev rau hauv lawm, los sis thaum yus siv lub tshuab nqus tsev ces cia li dhau dhuv ntawm tej ntoo ntsia phab ntsa txuas rau tej txiag puas hauv pem teb lawm...ces thaum ntawd tej neeg mam paub tias muaj ntsaum kab rwg hauv lawv tsev lawm xwb.''

Hos yog tham rau tej neeg ntiav tsev nyob ces dua ntawm tej chaw lawv nyob uas tej zaum yuav ua rau muaj tej kab tej ntsaum no ntau, tej ntsaum kab rwg kuj yog ib co teeb meem ntau ntau yam kab ntsaum uas yog tus tswv tsev lub luag hauj lwm yuav tau xyuas.

Mr Boschma thiaj hais tias tsis hais yuav zoo li cas li nws xav taw qhia kom nrog yus tus neeg saib xyuas lub tsev nawd tham yog muaj tej keb tej ntsaum coob ntawm lub tsev yus ntiav nyob.

Nws hais tias “Thiaj tsuas nyob ntawm seb yus poob rau tej xwm txheej zoo li cas xwb. Txawm li cas los tsim nyog yus tham nrog tus neeg saib xyuas lub tsev ntawd thiab ua tib zoo xyuas kom txhua tog pom zoo tias seb yuav daws tej teeb meem no li cas.”
Tej tshuaj tua kab yeej muaj ib co kuab uas tej zaum yuav muaj taj teeb meem rau tib neeg thiab yeej ib txwm yuav muaj tej yam ntxwv qaug tej tshuaj tua kab no rau lub sij hawm li ntawm 2 hnub uas muaj kev cuam tshuam nrog tej tshuaj tua kab no.

Yog tias koj ho qaug tej taug tshuaj tua kab no los yog xav tias tej zaum yog tim tej kuab tshuaj tua kab no ces tsim nyog koj hu rau lub koom haum Poisons Information Centre tus xov tooj 13 11 26.

Hos yog tias ho poob rau tej xwm txheej mob ti tes ti taw uas xav tau txais kev pab cuam sai ces hu rau tus xov tooj triple zero (000) kom ib lub tsheb thauj neeg mob tuaj pab thauj tus neeg ntawd mus kho mob ntawm tsev kho mob.

Mloog tau hnub zwj Teeb (Thursday) 6 pm, hnub zwj Hnub (Sunday) 11 am, los yog koom tau ntxiv ntawm , , thiab . Downloadthiab caum

Share