ÖNE ÇIKANLAR
- İlk Ulusların sanat eserleri son derece zengin bir içeriğe sahip ve nokta resimlerinden ibaret değil.
- Kültürel hikâyeler, ruhani inançlar ve toplumsal birikimler sanat üzerinden bir sonraki nesle aktarılırdı ve bu gelenek şimdi de devam ediyor.
- Sanatçılar ürettikleri eserlerle toprakla olan bağlarını güçlendiriyor.
- Kullanılan semboller sanatçının yorumuna göre değişebiliyor.
üzerine çizilen bazı resimler 17 bin 500 yıl öncesine ait.
Bu sanat eserleri Aborijin ve Torres Boğazı Adalı toplumların kültürel hikâyelerini, inançlarını ve toprakla ilişkili önemli tecrübelerini bir nesilden diğerine aktarmalarını sağlamış.
Yerli sanatları son derece kapsamlı teknikler ve stiller kullanırken hepsi de toprak, kültür ve toplumdan esinleniyor. Ancak Koori kadını ve Wiradyuri halkından “tatlı su” kadını Maria Watson-Trudgett, insanların Aborijin sanatı denince aklına gelenin gerçekle bağının olmadığını söylüyor.
İlk Uluslar danışmanı ve kendi kendini yetiştirmiş bir sanatçı olarak Watson-Trudgett, gerçek Aborijin kültürü konusunda insanları bilinçlendirmek istiyor.
İlk Uluslar danışmanı Maria Watson-Trudgett sanatçı olarak halkının hikâyelerini anlatmak istiyor. Credit: Courtesy of Richmond Fellowship Queensland, 2019
Watson-Trudgett nokta sanatının (dot painting) 1970’lerde Alice Springs’in kuzeybatısındaki küçük Aborijin toplumu Papunya’da ortaya çıkan ile başladığını söylüyor. Aborijin sanatçılar Papunya’da panolara akrilik boyalarla kültürel hikâyelerini yansıtmaya başlamış.
Sanatçıların kendi hikâyelerini ve kültürlerini yansıtabileceği çok çeşitli Aborijin sanat stilleri var. Aborijin insanın ürettiği ve kendi Toprak ve kültürüne bağlayan her resim Aborijin sanattır ve kendileri için bir aidiyet ve bağ yaratır.Maria Watson-Trudgett
Kültürün paylaşımı
Watson-Trudgett 2009’da tam zamanlı üniversite çalışmalarının stresini aşıp rahatlamak için sanata başlamış. Ancak kısa süre sonra sanatın rahatlamanın çok ötesinde bir etkisi olduğunu anlamış.
Amaç kendi hikâyemi başkalarıyla paylaşmak. Kültürümü canlı tutmak. Ayrıca kendi Aborijin kültürüme, Toprağıma, büyüklerime ve ailemle Toprağımda büyürken öğrendiğim kültürel birikimlerime bağlıyor.Maria Watson-Trudgett
Gamilaraay/Bigambul ve Yorta Yorta sanatçısı Arkeria Rose Armstrong küçükken dede ve ninesinin paylaştığı bilgiyi tebessümle hatırlıyor.
Bir Gamilaraay büyüğü olan ninesi bölgedeki en son kum ressamlarından biriymiş.
“Toprağımızda, kum topraklarında yere oturup bize kumda hikâyeleri anlatırdı” diyor.
Nesilden nesle aktarılan bu hikâyeler yaratılış hikâyesi dışında hayvan, yıldızlar ve kendi ninesinin Toprakla büyürken yaşadığı tecrübelerin hikâyelerini barındırıyor. Her hikâyenin öğretisi varmış.
Sanat her zaman Arkeria Rose Armstrong’un hayatının bir parçası olmuş.
Kendi sanatını da içinden çıktığı “İki ulusun birbirine geçmesi” olarak tanımlıyor.
Ninesinden öğrendiği sembol ve görselleri kullanırken sanatçı olan dedesinin öğrettiği teknikleri de kullanıyor.
Hikâyeleri kendi sanatıyla tekrar yorumlamanın hikâyelerle kendi ilişkisini yansıttığını ve farklı hisler yarattığını söylüyor. Bu hisleri kendi kızı ile de paylaşıyor.
Kültürün devamı için kültürü paylaşmak ve uygulamak lazım. Bir sonraki nesille paylaşmak için onların da her zaman masada tartışmaların merkezinde olması gerekiyor.Arkeria Rose Armstrong
Kültürle bağ
Aile kökeni Batı Avustralya’daki Noongar Topraklarının güneybatısına dayanan Davinder Hart çocukluğunu Adelaide’de geçirmiş. Kültürüyle tekrar bağ kurması için yetişkinlik döneminde New South Wales eyaletinde Ngemba Topraklarına taşınması gerekmiş.
Zor bir gençlik yaşadığını söylüyor. 16 yaşında okulu bırakmış. İş bulmakta zorlanmış. Uyuşturucu bağımlılığı ile mücadele etmiş.
Ancak amcalarının ve ağabeylerinin destek ve kılavuzluğu sayesinde hayatını tamamen değiştirip kültürü ile yeniden bağ kurmayı başarmış. Sanatı da bu değişimi yansıtıyor.
“Amcalarım ve ağabeylerimle karşılaşmak benim için çok büyük şanstı. Bana Toprakla ilgili hikâyeleri öğrettiler. Hikâyeler olumlu açıdan nasıl davranmanız gerektiğini gösteriyor” diyor.
Mart için sanat kültürle bağ kurmaktan ibaret değil. Aynı zamanda bir çeşit tedavi.
“Resim yaparken kesinlikle rahatlıyorum. Genelde ruh kontrolü alıp resmi yapıyor. Resim aslında kendini yapıyor. İyileştirici bir süreç” diyor.
2023’te Suudi Arabistan’da düzenlenen Birleşmiş Milletler Gala yemeğinde Davinder Hart.
Sürecin parçası olmak
Watson-Trudgett Aborijin sanatçıların eserlerinde Toprakları ile ilişkili hayvanların ayak izi gibi bazı semboller eklediğini söylüyor. Kendi eserlerindeki dalgalı çizgiler ve Aborijin sembolleri atalarının iletişim kurmak için yere çizdiği iz ve sembolleri yansıtıyor.
Bazı semboller evrensel olsa da her biri farklı sanatçılar için farklı anlamlar içerebiliyor.
“Sembollerin anlamı sanatçının yorumuna göre değişiyor. Sembollerin farklı sanatçılar için aynı anlama geldiği sakın varsaymayın” diyor.
Armstrong eseri algılamak için hangi hikâyenin anlatıldığını sormayla başlamanızı öneriyor.
“Eser hangi İlk Ulus bireyine ait? Hangi Toprağa ait ve neye benziyor? Bu soruları sormaya başlayınca o kişiyi görüp anlamaya başlarsınız” diyor.
“Sanatımı paylaşmanın en sevdiğim yollarından biri sergide olmak. İnsanlarla oturup uzun uzadıya konuşabiliyorsunuz.”
Bir eserin yanındaki küçük açıklama notunun sınırlayıcı bir deneyim yaşattığını düşünüyor. “Paylaşım diğer kişiyle olan ilişkinize bağlı. Bir Gamilaraay kadını olarak birisi öğrenmeye hazırsa paylaşırız” diyor.
“Açık olmaya hazır olup soru sormaktan korkmayın” diyor Hart. “Bu konuşma ile beraber anında bağ kurmuş oluyoruz.”
