Hôm nay, chúng tôi có cuộc mạn đàm với anh để biết những thủ tục giấy phép, những vui buồn, kinh nghiệm trong suốt gần nửa thế kỷ theo đuổi thương nghiệp trên.
Hưng Việt: Dạ xin kính chào anh Huỳnh Đình Sĩ ạ.
Sĩ Huỳnh: Dạ kính chào anh Hưng Việt và thính giả đài SBS
Hưng Việt: Đầu tiên xin anh Sĩ vui lòng cho biết muốn được một cái bằng lái xe taxi thì cần theo những khóa học gì và thỏa những cái điều kiện gì với Queensland Transport?
Sĩ Huỳnh: Hồi xưa thì nó hơi khó là mình phải có bằng lái Open 3 năm, xong rồi mình phải có cái clearance của Police check, xong rồi mình mới apply với Giao thông Queensland lấy cái bằng để lái taxi. Nhưng sau này có Uber vô thì nó dễ dãi một chút
Hưng Việt: Dễ dãi sao anh?
Sĩ Huỳnh: Dễ dãi là hồi xưa mình phải qua một khóa học bảy ngày của hãng taxi. Còn bây giờ nó cần tài xế quá thành ra không có học ngày nào hết. Vô nó chỉ mình ba bốn tiếng đồng hồ sử dụng cái computer trong xe là được rồi.
Nếu mà anh lái taxi đó thì anh lái Uber được. Nhưng anh lái Uber mà muốn qua taxi, anh phải apply với hãng taxi nữa.
Hưng Việt: Mà thưa anh, những người lái Uber hay taxi mà mới vô chập chững như vậy đó, họ không rành đường xá ở Brisbane này thì làm sao?
Sĩ Huỳnh: Thật sự bây giờ dễ hơn hồi xưa nhiều. Hồi xưa, lúc mình mới chạy thì mình phải nghe tổng đài và mỗi lần mà người ta cho mình job, mình phải ghi xuống, còn bây giờ nó có cái tablet nhỏ trong xe họ cho mình, nó hiện lên chỗ đó rồi mình bấm, nó xài bằng Google Maps mình chỉ bấm Start là nó chỉ mình chạy, thành ra nó rất là dễ.
Hưng Việt: Thì đó là về mặt lý thuyết là cần phải theo khóa học nào hay là thỏa những điều kiện gì. Nếu mà về thực tế, mình cũng cần phải có những kỹ năng khác nữa chứ hả anh ngoài cái chuyện sử dụng cái tablet?
Sĩ Huỳnh: Mình phải, nhất là mấy cái tablet đó, mình phải lanh một chút thì mình kiếm được nhiều income hơn là mấy người mà lớn tuổi thì họ hơi bị trouble.
Hưng Việt: Như vậy, khi có một cái mối nào đó về tổng đài rồi tổng đài phát ra chỉ cho những người mà họ nghĩ là ở cái vùng đó hay là cho tất cả các xe?
Sĩ Huỳnh: Một khi mà mình kêu về tổng đài đó thì nó vô một cái computer rồi xong rồi cái computer của tổng đài mới kiếm chiếc xe nào mà vacant mà gần nhất thì nó tự động, chứ không phải là người ta cho mình job. Thành ra nó fair. Nếu mà anh làm trên tổng đài mà Sĩ bạn anh, anh cứ cho Sĩ job ngon thì không có, không có vụ đó.
Hưng Việt: Nếu mà như vậy thì mấy người lớn tuổi đâu phải lo ngại tại vì tổng đài sẽ phân phối ra cái job mà?
Sĩ Huỳnh: Nhưng mà cái computer nó chạy good thì không nói gì, sometimes mà nó bị trục trặc gì đó thì mấy người lớn tuổi hơi chậm cái đó.
Hưng Việt: Đó là những cái job mà tổng đài phân phối ra. Nhưng mà ở ngoài đường đó, chúng ta thấy có những taxi stands, hoặc là ở phi trường chẳng hạn, ở các khách sạn thì có những cái taxi stands mà xe taxi, xe Uber đợi chờ, thì xe nào tới trước được trước hay sao?
Sĩ Huỳnh: Thật sự mình đậu ở taxi stand mà người khách nào lên đó, họ nhìn người driver, người nào họ muốn lên họ lên, theo cái luật, không có bắt buộc. Trừ khi ở phi trường thì bắt buộc phải lên chiếc xe đầu. Nhưng mà Uber thì không được đậu vô taxi stand.
Hưng Việt: Như vậy Uber thì phải chờ người ta gọi tới thôi?
Sĩ Huỳnh: Với lại phải chạy vòng vòng. Ra city nó phải chạy vòng vòng rồi có khách nó mới lấy chớ không có bắt khách trong stand.
Hưng Việt: Anh có đề cập tới là anh làm chủ những chiếc xe taxi. Các xe của anh là độc lập hay là theo một cái franchise nào như Yellow cabs hay White cabs? Và anh có thể cho biết sự khác biệt giữa những franchise đó hay không?
Sĩ Huỳnh: Ở Brisbane này chỉ có hai công ty taxi thôi, một cái là 13CABS, một cái là Black & White. Bộ Giao thông bắt buộc mình phải nhập một trong hai cái đó chứ mình không có được chạy một mình được.
Hưng Việt: Sự khác biệt giữa hai cái đó là sao anh?
Sĩ Huỳnh: Khác biệt là tụi 13CABS là national, mà hồi xưa nó mua Yellow Cabs mà Yellow Cabs thì có nhiều xe hơn. Giả tỉ như nó có 1,200 chiếc xe trong khi Black & White chỉ có half of it thôi. Thành ra nếu khách hàng kêu Black & White thì chờ nhiều khi lâu hơn Yellow Cabs.
Hưng Việt: Muốn làm chủ một xe taxi, hồi nảy anh nói là phải qua Kiểm tra lý lịch của cảnh sát v.v… Ngoài ra, mình còn phải lo về những giấy tờ gì khác nữa, chẳng hạn như thuế xe, tiền bảo hiểm v.v…?
Sĩ Huỳnh: Cái bắt buộc của sở thuế đó là tất cả những người nào mà muốn lái taxi hoặc là của Uber phải apply ABN. Nó không cần biết là mình làm 70,000 hay trên 70,000. Hễ mình lái taxi hay Uber là bắt buộc phải có ABN. Là tại vì ở trong cái đồng hồ tiền thì nó đã charge khách hàng GST ở trỏng rồi.
Hưng Việt: Anh có thể cho biết những điều kiện cần thiết về tài chính là một chiếc xe taxi, muốn làm chủ được phải tốn khoảng bao nhiêu?
Sĩ Huỳnh: Hồi xưa đó mà muốn own một cái licence, lúc mà trước khi Uber vô khoảng 2014 đó thì cái licence trị giá khoảng $500,000. Nhưng mà từ khi Uber vô rồi thì nó sụt chỉ còn có $45,000.
Hồi xưa nếu mà mình làm chủ cái licence, mình không lái gì hết, mình cho hãng nó mướn. nó trả mình mỗi tháng $3,000 nhưng mà bây giờ, mỗi tháng nó chỉ trả mình $250 tại nó trị giá theo value của cái licence, Uber vô, nó mất giá dữ lắm.
Hưng Việt: Cái tiền licence mà anh nói hồi trước là $500,000 bây giờ $45,000 đó thì mình đóng cho ai?
Sĩ Huỳnh: Bộ Giao thông nó bán. Mỗi năm nó issue khoảng 50 cái licence, rồi mình tender, ai bỏ giá cao thì mua, mà cái lần chót Sĩ biết đó, người ta bỏ tới $400,000 lận. Nó cho 40 cái licence thì nó lấy đứa nào bỏ nhiều tiền nhứt thì nó cho lần lần, lần lần xuống .
Hưng Việt: Uber có phải trả licence không anh?
Sĩ Huỳnh: Không, Uber anh chỉ mua chiếc xe, anh apply rồi anh chạy thôi.
Uber lấy phần trăm, nó cho mình một cái job thì nó lấy 25% hoặc 27% còn taxi thì nó lấy tiền mỗi tháng cũng như là tiền franchise vậy đó, mỗi tháng tám trăm mấy.
Hưng Việt: Uber thì thường người lái là chủ cái xe của họ luôn thì họ lãnh hết cái 75% còn lại, trong khi một cái xe taxi đóng cho cái hãng Yellow Cabs...
Sĩ Huỳnh: ... $880 rồi mình làm bao nhiêu là mình lấy hết.
Nếu mà mình có tài xế chạy cho mình thì mình chia 50/50 thì tài xế được 50 mình được 50. Nhưng mà cái 50 của mình đó là mình phải trả tiền xăng và tất cả những tiền sửa chữa bảo hiểm, licence mình chịu hết.
Còn Uber, chiếc xe của mình, chỉ mình được lái thôi, mình không có mướn người vô lái được, nó khác nhau cái đó.
Hưng Việt: Thưa anh, có nhiều loại taxi, có xe nhiều chỗ ngồi nhưng mà cái giá thì nó đều giống nhau hết à?
Sĩ Huỳnh: Cái giá cây số thì nó đều giống nhau hết nhưng những chiếc xe trên 4 chỗ ngồi đó thì nó charge mình thêm extra là 11 đồng mà cái đó là one off.
Hưng Việt: Khi mà anh tuyển chọn tài xế để lái xe của anh đó thì anh căn cứ theo những cái điều kiện nào?
Sĩ Huỳnh: Cũng như mình gặp nó ở ngoài bến rồi mình nói chuyện với nó, mình thấy nó chạy good rồi thấy nó uniform rồi ok thì mình mướn nó, cho nó về nó chạy thử. Nói cho ngay mình cũng lucky là mấy người lính của mình, nhiều đứa nó chạy cho mình hai mươi mấy năm đó, nó chạy tới lúc retire luôn.
Hưng Việt: Một ngày trung bình họ làm bao nhiêu tiếng đồng hồ?
Sĩ Huỳnh: Một ngày trung bình lính mình nó làm khoảng chừng chín tiếng tới 10 tiếng.
Hưng Việt: Thay ca với nhau, có người chạy ban ngày có người chạy ban đêm?
Sĩ Huỳnh: Dạ
Hưng Việt: Theo anh thấy cái số người di dân mà lái xe taxi có nhiều hay không?
Sĩ Huỳnh: Nghề lái taxi thì nó cũng dễ, mình chỉ biết chút đỉnh Anh Văn, cũng như nó leo lên xe thì mình hiểu nó muốn đi đâu hoặc là nó biểu mình quẹo trái quẹo phải mình biết là Ok. Còn bây giờ đó thì những người di dân mới như là Somalia thì nó thích chạy Uber tại vì Uber nó dễ dãi hơn Taxi.
Hưng Việt: Về phương diện nào?
Sĩ Huỳnh: Về phương diện là anh chỉ cần ra mua chiếc xe rồi anh chạy mà anh bị khách complain nó hơi khó là tại anh phải email cho Uber, còn Taxi anh muốn complain, anh điện thoại thẳng lên là nó trực tiếp nói chuyện với mình luôn.
Hưng Việt: Đối với một người di dân từ Việt Nam mới qua kiếm một cái job, anh khuyên họ ra sao về vấn đề lái xe taxi, có nên hay không?
Sĩ Huỳnh: Theo như Sĩ thấy thì nếu mình thích nhàn rỗi cũng như mình không có làm việc nặng được mà mình thích lái xe thì mình nên thử taxi trước một thời gian, xong mình qua Uber chạy để mình so sánh coi cái nào nó nhiều tiền thì mình ở lại. Nếu như trường hợp mình nhảy vô mà mình mua xe để mình chạy Uber thì làm ơn mua chiếc xe nào để mai mốt mình đổi ý, mình có thể đem chiếc xe đó qua làm taxi được.
Hưng Việt: Là loại xe nào?
Sĩ Huỳnh: Tại vì taxi đó bộ Giao thông bắt buộc đàng sau của anh phải rộng thì nó mới cho chứ mấy chiếc Yaris thì không được, trong khi đó, Uber thì mấy chiếc Toyota nhỏ xíu nó cũng chạy được, nhưng mà taxi không được. Taxi thì phải Camry trở lên.
Hưng Việt: Nhưng mà với sự xuất hiện của Uber, Didi, Ola v.v… chắc là phải có ảnh hưởng nặng nề với ngành taxi, không phải là chuyện giá của cái xe không mà cái income của người tài xế, của người chủ xe nữa phải không anh?
Sĩ Huỳnh: Hồi mà lúc Uber mới ra thì taxi nó bị ảnh hưởng dữ lắm tại ai cũng thích cái mới. Sau này taxi nó thay đổi, nó cũng làm theo Uber, nó cũng tạo ra mấy cái apps rồi người ta mới download cái app của tụi Uber với lại taxi xuống. Rồi mỗi lần bạn muốn kêu taxi thì nó kêu Uber coi bao nhiêu tiền, taxi nó bao nhiêu tiền thì thằng nào rẻ nó đi.
Mà taxi bây giờ còn thêm một cái tiếng Anh nó kêu là Fixed price, lúc mình vô cái app đó, mình xin cái fixed price, Cái fixed price này là do Tổng đài của 13CABS ấn định, thành ra bây giờ từ điểm A tới điểm B mà nó để fixed price $20 mà gặp cái thằng nào mà nó mới chạy, nó chạy anh vòng ra Gold Coast, anh cũng trả $20 thôi.
Hưng Việt: Bây giờ nói về những kinh nghiệm trong cái nghề của anh, bốn mươi mấy năm rồi đó, chắc chắn là anh phải có những kinh nghiệm lý thú về những hành khách hay là những cái lúc mà cạnh tranh để chạy dành mối với đồng nghiệp này kia v.v.. thì anh có thể kể lại một hai câu chuyện để thính giả của chúng tôi được biết không?
Sĩ Huỳnh: Hồi xưa đó thì cạnh tranh dữ lắm tại vì mỗi lần mà nó cho job thì nó sẽ phát lên là tất cả xe đều nghe hết. Và thằng nào nó muốn ăn gian thì nó nói cái location của nó là gần cái job để nó được. Còn bây giờ cái computer nó cho thằng nào thì thằng đó biết thôi chứ mấy thằng kia thì không thằng nào biết hết.
Hưng Việt: Anh có gặp những hành khách nào là “khó tính” hay là “đáng ngại” hay là “dễ nhớ” này kia không anh?
Sĩ Huỳnh: Cái đó thì rất nhiều. Thí dụ như anh chạy ban đêm, nhiều khi mấy thằng xỉn nó lên, nhiều khi nó ói mữa tùm lum hết. Mà bộ Giao thông nói lên xe mà nó ói mữa thì nó phải trả tiền, nhưng mà mấy thằng đó, anh biết nó xỉn rồi, hỏi tiền xe nó còn chưa có trả nữa huống chi tiền cleanup.
Rồi nhiều người lên rồi kể chuyện của người ta, rồi ở nhà sao sao, rồi mình cũng ngồi nghe. Hồi đó Sĩ cũng dở tiếng Anh lắm, mình qua đây tiếng Anh mình cũng bập bẹ thôi. Nhưng mà mình chạy taxi thì tiếng Anh bây giờ nó khá. Tại vì nhiều người nói khác nhau: một cái thằng xỉn nó nói tiếng Anh khác, một cô giáo lên nói tiếng Anh thì dễ nghe, thành ra mình nghe riết, mình cũng khá khá.
Hưng Việt: Tôi định hỏi anh là cái thời gian COVID nó có ảnh hưởng nhiều đến nghề taxi hay không?
Sĩ Huỳnh: Mấy tuần lễ đầu thì nó ảnh hưởng. Sau này nhờ mấy cái shopping, Taxi nó lãnh luôn cái vụ mà mấy người mà bị Covid bị lockdown ở nhà thì họ điện thoại lên Woolworths, Woolworths bán đồ rồi mình lại mình lấy đồ mình chở lại nhà người ta, cái đó bây giờ taxi lấy hết.
Còn cái COVID thì cũng có một loại là nó cho taxi chở mấy người bệnh Covid. Nếu mà mình chịu lấy cái job đó thì nó cho thêm mình cái tiền cleaner, sáu bảy chục gì đó, cộng với cái tiền mà từ nhà thương về tới nhà người ta. Nhưng mà mấy cái job đó thì nó đưa lên ai muốn nhận thì nó mới cho, nó không có tự động nó cho mình.
Hưng Việt: Anh có thường nhận mấy cái job như vậy không?
Sĩ Huỳnh: Sĩ thì không nhận tại vì mình là chiếc xe nhỏ, mấy người bệnh thì đi chiếc Maxi, distance nó xa mình một chút.
Hưng Việt: Cuối cùng anh còn có cái điều gì mà anh muốn chia sẻ thêm với quý thính giả của SBS mà chúng tôi chưa đặt câu hỏi với anh không?
Sĩ Huỳnh: Cái nghề này nó không có làm mình giàu nhưng mà mình chạy cho tới khi nào mà mình hết chạy xe được thì cũng ok. Nó không phải như là nhà hàng, anh đi chơi anh đóng cửa một tháng rồi anh về anh mất hết khách, còn Taxi anh đi chơi hai ba tháng, có người bạn nào chạy thì chạy giùm, không chạy thì anh để xe ở nhà, anh về khách nó cũng y như vậy.
Hưng Việt: Thay mặt cho thính giả của đài SBS, cảm ơn anh Sĩ rất nhiều đã dành thời giờ quý báu của anh cho cuộc nói chuyện nhiều chi tiết hấp dẫn này. Xin chúc anh được nhiều sức khỏe và thương nghiệp của anh ngày càng tốt đẹp hơn.
Sĩ Huỳnh: Mình cũng thank you anh Việt, thank you thính giả và mình cũng hết lòng nếu mà người Việt Nam nào mà muốn lái taxi thì cứ lại đi, mình chỉ dẫn cho.
Hưng Việt: Cảm ơn anh Sĩ.
Muốn biết thêm chi tiết về việc lái taxi, xin liên lạc với anh Sĩ Huỳnh 0411-052-439
Mời vào phần audio để nghe toàn bộ nội dung
