Mấy mươi năm trước, khi mới chân ướt chân ráo đến Brisbane, người Việt tỵ nạn phải nhận làm đủ nghề để mưu sinh.
Nhiều người mỗi ngày hai bận phải đáp xe lửa lên Nambour, một thị xã 100 cây số về hướng Bắc, làm việc trong hãng đóng hộp trái thơm Golden Circle.
Một số người khác được nhận làm phụ bếp, rữa chén trong các tiệm ăn của người Hoa. Mỗi đêm, xong việc thì đã khuya, không còn xe buýt hay xe lửa, phải đi bộ hay đạp xe về nhà, dù trời Đông lạnh tê tái.
Riêng anh Văn Thành Tài cùng người em là anh Văn Thành Nhơn quyết định mở một tiệm giặc ủi do hai anh em làm chủ hơn 23 năm nay.
Kính mời quý thính giả theo dõi cuộc mạn đàm với anh Văn Thành Tài, đồng chủ nhân của tiệm Prime Dry Cleaners ở Oxley (Brisbane) về công việc và những buồn vui trong nghề này.
Hưng Việt: Dạ xin kính chào anh Văn Thành Tài
Văn T. Tài: Chào anh Việt với lại chị Mỹ Dung cùng thính giả của đài SBS. Hân hạnh được tiếp hai anh chị.
Hưng Việt: Trước hết xin anh Tài có thể cho biết là anh đã vào ngành kinh doanh giặt ủi này được bao lâu rồi ? Và tại sao anh chọn ngành này ?
Văn T. Tài: Dạ, khi mới qua Úc này đó, mình cũng đi làm cho người ta, rồi từ đó mình học nghề, xong rồi mới quyết định là hai anh em ra mở cái shop này để tự làm chủ.
Hưng Việt: Khi mà anh nói đi làm cho người ta đó, tức là cũng đi làm ở một tiệm giặt ủi hay sao ?
Văn T. Tài: Dạ từ đó mà mình rút kinh nghiệm ra, hai anh em mới quyết định ra tự làm chủ, làm luôn tới bây giờ.
Hưng Việt: Anh đứng ra làm riêng là bao nhiêu năm rôi ?
Văn T. Tài: Làm riêng là 23, 24 năm rồi,
Hưng Việt: Dữ vậy đó ?
Văn T. Tài: Dạ còn làm nghề này thì cũng chắc 40 năm trở lên.
Hưng Việt: Như vậy, bây giờ mình nói về cái thương nghiệp này của anh thôi, không nói đến thời gian anh đi làm công cho người khác.
Tiệm của anh ngoài cái vấn đề giặt ủi thì còn những dịch vụ gì khác hay không ?
Văn T. Tài: Ngoài giặt ủi, chúng tôi còn sửa quần áo, thí dụ như dây kéo, lên lai quần, bóp eo, đại khái là những cái gì về alterations đó.
Hưng Việt: Anh có nói tiệm thì có hai anh em làm thôi thì mấy cái alterations thì ai đo, rồi ai sửa cho thân chủ ?
Văn T. Tài: Mình có bà xã, mỗi tuần bả ra phụ mình một ngày thì đó là ngày nghỉ của bả, bả ra bả phụ. Bả cũng có job khác nữa anh Việt.
Hưng Việt: Bây giờ tôi bỏ một bộ quần áo, complet tức là áo sơ mi, quần với cái jacket vô để nhờ anh dry clean giùm. Thì cái tiến trình, theo thứ tự, anh có thể kể sơ nó qua những giai đoạn nào được hay không?
Văn T. Tài: Dạ được anh. Trước hết, nhận đồ vô, mình phải lấy tên họ của họ, số phone rồi mình phải ghi xuống là món đồ gì, rồi mình mới đưa họ cái ticket đó. Trên cái ticket đó có cái số của họ, nó in sẵn cái số luôn, mình lấy cái ticket đó gắn vô những cái đồ mà họ giao cho mình để như vậy nó không có thất lạc, không có lộn, rồi từ đó, mình mới đem xuống giặt. Giặt xong rồi, mình lấy ra từ trong máy giặt, treo lên rồi mới bắt đầu ủi, ủi xong minh mới bao lại. Trước khi bao, lấy cái ticket đó ra, check coi tên họ có đúng hay không để tránh lộn.
Hưng Việt: Thưa anh, bây giờ nói riêng mỗi bước thì ngoài vấn đề giấy tờ ra, mình đem vô mình giặt thì giặt bằng cách nào ? Nói là Dry Clean tức là không phải cho vô máy, xả nước rồi giặt như thường làm ở nhà. Thì giặt bằng cách nào? Rồi ủi bằng cách nào ? Anh có thể chỉ cho chúng tôi coi cái máy rồi nhờ anh diễn tả lại để thính giả nghe và hiểu được không ạ ?
Văn T. Tài: Dạ khi dry clean nó khác giặt nước ở nhà. Cái máy dry clean cũng giống cái máy giặt ở nhà nhưng mà nó lớn hơn nhiều và mình sử dụng chất PERC, nó giống như một loại xăng, nó sẽ remove cái body oil của mình, trong người mình có dầu thì remove được còn giặt nước thì lấy không ra.
Nhưng có một số stains, dấu dơ đó, nó không có react với dry cleaning fluid, cần phải giặt nước thì đòi hỏi mình phải coi cái care label là loại vải gì, nó giặt nước được hay không ?
Hưng Việt: Rồi bước qua giai đoạn ủi thì sao ?
Văn T. Tài: Khi mình dry clean xong và đem ra thì đồ dry clean khác với giặt nước là không có bị nhăn nhiều, cũng 80% gần thẳng rồi thì mình chỉ để lên máy mình thổi, chỉ touch up lại với bàn ủi là công đoạn đó là xong.
Hưng Việt: Trung bình mỗi item đó, từ lúc bắt đầu giặt cho tới ủi rồi vô bao, để khách hàng sẵn sàng tới và collect thì mất bao lâu ?
Văn T. Tài: Tùy anh Việt. Khách hàng họ đòi gấp, urgent, mà khách quen, khách VIP, thì mình cố gắng làm cho họ, có khi chỉ vài tiếng đồng hồ thôi. Còn thường thường tụi này prefer là vài ngày cho đến một tuần.
Hưng Việt: Nhưng mà thời gian chánh thức vừa giặt vừa ủi thì mất bao lâu ? 5 phút ? 10 phút ?
Văn T. Tài: Hơn nhiều chớ anh. Tại vì một cái lô đồ giặt cũng mất gần 45, 50 phút và xong cái cycle đó, minh mới đem ra và ủi nữa, mà khi ủi một món cũng tùy nữa, có món ủi 10 phút, 15 phút, khó hay dễ nữa mà thường thường cái áo sơ mi có vài phút là xong rồi.
Hưng Việt: Tôi hiểu rồi. Đâu phải mình giặt một món riêng biệt đâu mà mình bỏ vô chung mình giặt thành ra nó có thể lên tới 50 phút hay một tiếng để giặt cái lô đó.
Thưa anh Tài, trong mấy trận lụt vừa qua ở Brisbane, vùng Oxley này và mấy vùng phụ cận như Rocklea bị ảnh hưởng rất là nặng nề. Quần áo khách hàng đem tới chắc cũng bị ảnh hưởng bùn sình nhiều lắm thì công việc của anh có nặng nề nhiều lắm hơn không ?
Văn T. Tài: Dạ rất là cực anh, nặng nề hơn nhiều lắm. Thí dụ thời gian mình giặt trung bình là 5 phút, 10 phút, nhưng mình có thể spend thời gian 10 lần như vậy tại vì nó dính bùn nhiều quá, mình phải làm nhiều lần nó mới ra hết nhưng mà không ra hoàn toàn 100% tuy wearable tức là mặc được đó.
Thường thường khách hàng đa số đều happy với cái result mình làm, ngoại trừ một số nó hư quá rồi thì mình phải từ chối. Nhưng mà mình handle những cái đồ lụt như vậy, nó thúi lắm anh, nó thúi dễ sợ lắm.
Hưng Việt: Anh làm cách nào để anh loại bùn sình ra được ? Anh dùng máy thổi hay gì ?
Văn T. Tài: Tùy loại vải nữa anh. Có những loại vải không react với dry cleaning fluid, cần phải giặt nước nhưng như vậy sẽ hư cái vải của người ta thì mình cũng nói với khách là nó có thể rút chút xíu và nếu họ nói OK thì mình làm.
Hưng Việt: Mà cực gấp 10 lần như vậy thì anh có tính thêm tiền không ?
Văn T. Tài: Dạ không vì mình thấy người ta cũng đang khó khăn rồi khổ còn mình may mắn không có bị lụt, không bị gì hết thì không có tính tiền gì hết, tính bình thường thôi.
Hưng Việt: Như vậy anh có lòng quá tốt, rất đáng trân quý.
Ngoài quần áo bình thường, sơ mi, quần tây, dress của mấy bà mấy cô, anh có nhận giặt ủi những loại quần áo đặc biệt, thí dụ như áo cưới, áo của mấy vị chức sắc tôn giáo không?
Văn T. Tài: Dạ có, có làm hết đó, áo cưới coi như là tốn kém và tốn thời gian nhiều nhứt, tại vì thường thường, nhứt là họ tổ chức đám cưới mấy bửa trời mưa đó thì tụi em chỉ mệt thôi tại vì một cái áo cưới clean hoàn toàn đó mất 3, 4 lần mà một lần ba tiếng, hai tiếng tùy cái stains nó nhiều hay ít nữa. Thành ra làm áo cưới tính ra cực lắm.
Hưng Việt: Mấy áo choàng của các linh mục, giáo sĩ thì sao ?
Văn T. Tài: Mấy cái đó đem vô thì tụi em cũng tính tiền tượng trưng cho mấy vị đó tại vì họ cũng là người tu hành, tụi em không lấy cái price bình thường được.
Hưng Việt: Lời khuyên của anh đối với một người đi dự một buổi tiệc về, thí dụ một buổi sinh nhưt hay đám cưới hay dancing, ăn uống xong rồi về đó thì nên đem bỏ giặt ủi liền hay là chờ sắp sửa đi lần tới rồi mới đem lại để nhờ anh chuẩn bị cho lần thứ hai ?
Văn T. Tài: Tôi có lời khuyên là quý vị đừng ngại đi đến dry cleaner. Khi mà đồ mình mặc rồi, nhiều khi nó dính stains đó mà mình không có để ý, mình ăn uống vui chơi, nó dính rồi, lâu ngày mấy cái stains nó set, nó react với không khí, khó mà lấy ra, hơn nữa, nó hư cái vải, thành thử không đáng để mình tiết kiệm tiền đó.
Hưng Việt: Cám ơn anh Tài. Một điểm nữa là tôi nhớ có nghe anh kể là những tấm sáo, màn cửa, những cái blinds đó, hình như anh cũng đảm nhận ?
Văn T. Tài: Venetian blinds mấy cái đó không làm được, anh phải kiếm những người chuyên nghiệp, họ tới nhà họ làm. Curtains, màn đó thì tụi này giặt được nhưng mà tùy loại màn nữa anh. Có những loại màn nếu exposed to UV rays nhiều quá đó thì UV rays attack cái backing của cái màn, cái màn giống như có rubber phía sau lưng, thì nó sẽ bị chảy đi mà mình giặt thì nó sẽ dính với nhau giống như cao su dính, thành ra mình phải coi như thế nào rồi mới nhận.
Văn T. Tài: Cái này độc lập của tụi tui đặt cái tên ra rồi bắt đầu từ đầu lấy tên Prime luôn.
Hưng Việt: Thưa vậy tiệm của anh có nhận hàng từ các tiệm khác như là tiệm bán báo, bưu điện này kia gởi tới anh không ?
Văn T. Tài: Hồi xưa thì có một số mà bây giờ không có, chỉ cón 1, 2 cái thôi vì làm mấy thứ đó paperwork đủ thứ hết, bận quá. Cộng thêm nữa, nó cạnh tranh cũng dử, thí dụ như anh có chi nhánh, nó biết nó tới nó lấy bằng cách offer nhiều percentage hơn thì người kia sẽ bỏ mình. Còn số khách hàng mình đã build lên từ lâu là của mình.
Thành ra tụi này thấy vậy nên không làm nhiều nữa chớ thực sự cũng có rất nhiều người offer để xin đặt chi nhánh, như bưu điện, pharmacies, tụi này đều từ chối hết.
Hưng Việt: Điều đó chúng tôi không ngạc nhiên bởi vì thương hiệu của anh khá nổi tiếng. Nếu mà vào Google và tìm “Dry Cleaners Oxley” thì cái tên Prime sẽ xuất hiện đầu tiên với những comments rất là tốt đẹp.
Tôi trước đây thường nghe nói là bởi vì làm trong ngành giặt ủi thì làm việc nhiều với chất hóa học thì nó có ảnh hưởng đến sức khỏe của người làm. Thưa điều đó có đúng không ? Cá nhân anh có bị ảnh hưởng nhiều không ?
Văn T. Tài: Năm nay tui sáu mươi mấy tuổi rồi mà tui chưa thấy có problem gì hết
Hưng Việt: Sau bốn mươi mấy năm ?
Văn T. Tài: Yeah sau bốn mươi mấy năm handle hóa chất tôi thấy cũng OK.
Hưng Việt: Như vậy, lo ngại đó là không chính đáng.
Thưa anh, trong bốn mươi mấy năm trong nghề này, những năm anh làm công cho tiệm khác rồi những năm anh làm chủ dó, anh có những kỷ niệm nào vui vui về công việc làm của anh, anh có thể chia sẻ với thính giả chúng tôi được không ?
Văn T. Tài: Có vài kỷ niệm anh ơi. Như kỳ vừa rồi, mấy vụ nóng gọi là heat waves đó, đài số 2 có đến phỏng vấn tụi tui trong mấy năm được 2 lần. Lên TV, thấy mình ở trển cũng vui vui.
Cộng thêm điều nữa là mùa Hè nóng, khi mình làm việc cực đó, khách hàng tự nhiên mang một thùng bia để trên cái counter đó, nói “Cho mầy đó, uống đi, nóng quá tội nghiệp tụi bây”. Thành ra mình thấy mình cũng cảm động lắm anh, khách hàng cũng thương mình kêu “Thôi, tụi bây đừng có nghỉ, tao cần tụi bây”.
Hưng Việt: Thưa anh, theo kinh nhiệm anh thấy, giữa mùa Đông và mùa Hè, mùa nào thì người ta bỏ quần áo giặt ủi nhiều hơn ?
Văn T. Tài: Mùa Đông thì busy hơn anh, bận hơn nhiều lắm. Nhưng năm nay, nguyên năm hầu như tui bận, tui cũng không hiểu tại sao. Có lẽ sau COVID, người ta không đi du lịch nhiều cho nên người ta muốn spend tiền, tiết kiệm tiền máy bay để làm gì, chi bằng sử dụng tiền đó cho dry cleaning.
Hưng Việt: Hoặc trong thời gian COVID, họ không đi du lịch được, họ không xài quần áo nhiều nên bây giờ họ lục ra …
Văn T. Tài: Thêm nữa anh Việt. Cộng với lụt nè, rồi cái trận mưa vừa rồi, rất nhiều khách đem đồ vô mà không phải đem 2, 3 món mà chắc có lẽ nguyên tủ đồ của họ tại vì bị mốc thành ra tụi em làm te tua luôn.
Hưng Việt: Như vậy trung bình một ngày tiệm của anh nhận bao nhiêu món hàng (items)? Trung bình thôi.
Văn T. Tài: Trung bình vài trăm đó. Hai trăm easy đó.
Hưng Việt: Mà chỉ có hai người làm thôi, không có ai phụ tá sao ?
Văn T. Tài: Có bà xã. Phụ tá ngồi đó đó. Em là phụ tá của ổng, ổng là phụ tá của em.
Hưng Việt: Có hai anh em thôi.
Văn T. Tài: Dạ.
Hưng Việt: Cuối cùng, anh Tài có những lời nào khác để chia sẻ với thính giả của chúng tôi hay không ? Thí dụ như có người cũng ngắm nghé chuyện muốn vô làm nghề giặt ủi, hoặc là có những người tránh, không bao giờ gởi tiệm giặt ủi, họ giặt ở nhà. Anh có những điều gì muốn chia sẻ thêm không ?
Văn T. Tài: Nếu muốn vô ngành này thì trước tiên mình phải chịu khó, chịu cực, phải kiên nhẫn dữ lắm. Cái reward nó đến thì mình feel proud of it, mình cảm thấy rất là hãnh diện, mình đã build cái số customers lên từ zero mà lên tới ngày hôm nay, mình survive được trong khi sự cạnh tranh cũng khốc liệt lắm anh. Đó là những điều mình muốn chia sẻ với mọi người. Đó là: chịu khó, siêng năng, cần cù.
Điều quan trọng nhứt là phải nở nụ cười khi tiếp khách dù là trong lòng mình không thây vui hay là bệnh hoạn cũng cười, service with a smile nó quan trọng lắm. Thành ra đó là lý do tụi em được khách nhiều và khách thương.
Hưng Việt: Thay mặt cho cô Mỹ Dung và thính giả của đài SBS, chúng tôi thành thật cám ơn anh Tài, anh Nhơn đã cho chúng tôi thời gian quý báu chia sẻ những kinh nghiệm để mà chúng tôi và thính giả hiểu thêm về vấn đề giặt ủi, dry cleaning.
Xin kính chúc hai anh được nhiều sức khỏe và thương hiệu ngày càng phát triển nhiều hơn nữa, thay vì chỉ vài trăm món đồ một ngày thì lên đến cả ngàn món đồ.
Xin thành thật cám ơn anh Tài và anh Nhơn.
Văn T. Tài: Cám ơn anh Việt, chị Mỹ Dung nhiều. Chúc anh với chị một weekend vui vẻ. Dạ cám ơn.
Quý vị có thể liên lạc với ông Văn Thành Tài tại Prime Dry Cleaners qua số (07) 3379-7244
Mời vào phần audio để nghe toàn bộ nội dung
