Với nhiều người Việt lớn lên ở Việt Nam rồi di dân đến Úc, hoa mai với màu vàng rực rỡ khi bung nở là thứ không thể thiếu được trong những ngày Tết.
Chắc từ ngàn xưa, cổ nhân không chỉ chọn bừa một loại bông chưng Tết. Cây mai có thân cành khẳng khiu, hoa mềm mại, mỏng manh, đến khi rơi rụng sắc hoa vẫn tươi nguyên. Chắc vì đó mai được xem là quý nhất trong tứ quý: mai, lan, cúc, trúc.
Mai nhắc Tết xưa
Không thể xác định hình ảnh hoa mai ngày Tết đã in sâu vào đầu mình từ lúc nào và từ lúc nào mình đã yêu thích loài hoa này đến vậy, anh Chánh Tô chỉ chắc chắn chuyện ngày trước ở Saigon, mỗi khi Tết về các gia đình đều có ít nhất một cành mai.
"Cũng như là một cái lối văn hóa cổ truyền của người Việt, thì gia đình tôi năm nào ba má tôi cũng đem về một cành mai. Nếu xuân về thì ngoài Bắc có cành đào thì ở trong Nam có cành mai và mai biểu tượng cho sự may mắn. Mai trong Tết biểu thị một cái nền văn hóa của dân tộc đặc trưng của người Việt Nam trong ngày Tết," anh Chánh dõng dạc kể chuyện xưa quê mình.
Ký ức của những người như anh Chánh, gắn liền cành mai hay chậu mai đặt giữa nhà với những ngày tháng tươi đẹp nhất của một năm, hay là của cả một tuổi thơ, một quãng đời.
Hoa mai với màu vàng rực rỡ khi bung nở là thứ không thể thiếu được trong những ngày Tết. Source: Getty / FabVietnam_Photography/Getty Images/iStockphoto
“Khi nhìn thấy trong nhà mình có một chậu hoa mai hay có một cành mai, thì biết sắp được nghỉ học đón Tết. Màu vàng rực rỡ của hoa mai là màu của những ngày sum họp gia đình, ngày gặp gỡ bà con thân hữu bạn bè và vui chơi nghỉ ngơi, hoa mai là biểu tượng của những ngày quan trọng đó,” anh Tân kể trong xúc động.
LISTEN TO
Chuyện Queensland: Ý nghĩa hoa mai ngày Tết
SBS Vietnamese
12/01/202315:30
"Hoa đào, hoa mai là hai thứ mà tôi nghĩ rằng người nào có sự thương nhớ về Tết Việt Nam thì không bao giờ quên được. Nhưng mà tại vì mình lớn lên ở miền Nam cho nên hoa mai, cái ấn tượng về nó, sâu xa hơn rất nhiều. Hoa mai đặc biệt nó rộn ràng và nó xôn xao và nó rực rỡ và theo như ở trong sách vở người ta nói là đã tượng trưng cho phú quý và quyền uy. Theo như hồi xưa thì màu vàng là màu của vua chúa."
Mê có "bạn cũ" trong vườn
"Nghêu ngao vui thú yên hà. Mai là bạn cũ, hạc là người thân," thi hào Nguyễn Du trong một lần ngẫu nhiên viết hai câu thơ chữ Nôm nhắc đến cây mai trong đời sống người Việt xa xưa như vậy.
Mỗi dân tộc có một vài loài cây gắn liền với văn hóa truyền thống, hoặc sự đại diện tốt đẹp của họ. Người Việt cũng không ngoại lệ.
Câu chuyện di dân điển hình sẽ là... sau những chật vật cơm áo ở đất nước mới, đến lúc có thể 'vui thú' được thì nhiều người di dân muốn có trong góc vườn nhà mình mấy loài cây, sắc hoa của quê nhà. Cả anh Tân và anh Chánh đều thừa nhận, trồng mai không phải là việc mà họ nghĩ đến trong những năm đầu ở Úc.
Trong ký ức của nhiều người Việt, cành mai hay chậu mai nở rộ vàng tươi gắn liền với những ngày tháng tươi đẹp nhất của một năm, hay là của cả một tuổi thơ, một quãng đời. Mấy cây mai nhà anh Chánh. Source: Supplied
"Tết tới thăm bạn bè nhìn thấy những cây mai, nó gợi nhớ những kỷ niệm rất là đẹp của thời còn thơ ấu, và cái thời gọi là ăn chưa no lo cho tới. Cho nên là chúng tôi cũng có trồng hai ba cây mai rồi, cũng đã cố gắng học hỏi những cái kỹ thuật để làm sao mà cho nó ra hoa trúng vào cái mùa Tết," anh Tân nói về việc trồng mai của mình.
Không chỉ là "bông chưng Tết", hoa mai còn mang một ý nghĩa đặc trưng với những người hay ngẫm ngợi.
"Ngoài vấn đề Tết, cây mai tượng trưng cho một sự tinh khiết, quyền lực, trong sạch. Bằng chứng trong nền Đệ nhất và Đệ nhị Cộng Hòa người ta đã dùng hoa mai để biểu thị cho cấp bậc sĩ quan trong Quân lực Việt Nam Cộng Hòa. Tôi còn nhớ mỗi khi được thăng cấp, có những cách nói là, “bây giờ một mai vàng ở trên cổ áo hoặc mai bạc ở trên cổ áo”. Và tôi xin nói thêm mai vàng tượng trưng cho cấp uý và mai bạc tượng trưng cho cấp tá," anh Chánh say sưa nói về quân hàm và hoa mai.
Anh Chánh, người say sưa trồng cả vườn mai Tết, và cây mai trong vườn nhà ở Brisbane. Source: Supplied
"Sau này tôi thấy tuổi tôi cũng lớn rồi, tôi trở về, hồi tưởng những ngày xưa. Và tôi thấy cây mai và bông mai ở bên này rất là hiếm, rất là quý không như ở Việt Nam. Từ sự quý hiếm đó và nhớ lại những văn hóa của dân tộc, những tục lệ đáng bảo tồn để sau này con cháu mình noi theo, thì từ đó tôi bắt đầu nghiên cứu về cây mai," anh Chánh cho biết.
Vườn ươm mai nhà anh Chánh, cả trăm cây mai lớn nhỏ xanh tốt... Source: Supplied
Kỳ công "trồng" Tết
Anh Chánh cho biết, cây chưa kịp lớn thì "những người Việt họ thích duy trì văn hóa cổ truyền của người Việt và nét đặc thù nên họ thích mai" đã tìm đến hỏi mua, bởi vì "mua mai ở Bunnings thì dứt khoát là họ không có bán, vì cây mai hiện giờ chưa phổ biến lắm ở trên nước Úc này, và vì nó hiếm".
Đi chợ Tết ở Úc, không khó bắt gặp bông cúc, bông vạn thọ, bông mồng gà, cả bông cắt cành và nguyên cây trong chậu. Và rất nhiều hoa đào, bông mai… bằng vải nhựa, bán từng bịch, để người ta mua về nhà đính lên cành cây.
Tết ở Nam Bán Cầu rơi vào nửa cuối mùa hè. Cũng ngày tháng âm lịch đó, nhưng mùa của đất trời rất khác với mùa xuân của quê nhà xứ nhiệt đới.
Đã đi xa ngàn dặm. Trên thực tế, có một cây mai Tết trong vườn nhà ở Úc đã là quý, còn chăm làm sao để cây mai Tết đó rộ bông vàng đúng dịp Tết thì… đúng là “nghề chơi cũng lắm công phu”.
Anh Tân và hoa mai mình trồng trong vườn. Source: Supplied
“Thời tiết ở Brisbane có lúc nóng, có lúc lạnh quá, mình canh để cho cây nở trúng vào những ngày Tết hơi khó. Thì có một vài lần tôi cũng lặt lá, cũng bỏ phân, cũng tưới nước theo như lời chỉ dẫn của những chuyên gia, mình cũng cố gắng làm theo nhưng mà không biết làm sao với thời tiết. Có lần chỉ ra được một vài hoa thôi, có lần thì ra được một nửa ý mình mong muốn, có lần mà đúng được thì ra toàn hoa không có lá thì nó rất là đẹp, nó rất là lộng lẫy,” anh Tân kể lại đoạn đường trồng mai Tết của mình.
Người đam mê và bỏ công sức ra nghiên cứu như anh Chánh có thể nói hàng giờ, nếu không muốn nói là phải từ ngày này sang ngày khác, về kỹ thuật trồng mai, về những kinh nghiệm mà anh đã "trả giá rất đắt" để học được.
LISTEN TO
Chuyện Queensland: Ông Chánh Tô với kỹ thuật trồng hoa Mai tại Úc
SBS Vietnamese
29/12/202217:00
Từ chuyện sống còn nhất là sơ chế đất, bón phân, tưới nước, bắt bệnh và làm sao tránh hay chữa sâu bọ cho cây, giữ ấm cho cây mai qua mùa đông nước Úc, đến chuyện chuyên sâu tường tận hơn như lặt lá mai làm sao cho ra bông đúng Tết âm lịch mùa hè, tạo dáng cho cây mai, tháp cành mai Tết (ochna integerrima) lên gốc mai hoang dã (ochna serrulata) của Úc…
“Một tháng trước khi chuyển sang mùa xuân, cách một tháng, tôi nhấn mạnh lại, thì bao nhiêu lá lặt hết, chỉ còn có cành. Bước sang mùa xuân, khoảng đầu tháng 10 hay cuối tháng 9 hoa sẽ nở rộ. Khoảng tháng 1 năm 2023 là Tết Nguyên Đán. Vào cuối tháng 12 tây thì cũng nên lặt một lần nữa thì lần ra hoa này sẽ không được sung như lần trước nhưng mà cũng sẽ có hoa chúng ta thưởng thức Tết,” anh Chánh chia sẻ cách lặt lá mai ở Úc cho tháng giêng âm lịch có hoa, nhưng cũng nhấn mạnh rằng, đó phải là cây mai loại có đặc tính lâu tàn và cho bông bền.
Mai nở vườn nhà người Việt ở Úc Source: Supplied
Thấy hoa mai là thấy Tết. Đâu đó giữa lòng Queensland và Darwin, nơi khí hậu có chút giống với miền Nam Việt Nam, có những người Việt như anh Tân, anh Chánh và nhiều anh khác, tay đang bận rộn, xới đất, vô phân... giữ gìn sắc hương mai Việt trên đất Úc.
