Avustralyalı George Stringer 1915'de Gelibolu’da ağır yaralandığında, yanında yakın arkadaşı Henry Lawry vardı.
Lawry, hastanede ellerini kullanamayan George Stringer'in yatağının başucunda, arkadaşının son mektubunu yazdı.
Victoria'dan arkadaş olan George ve Henry, askere beraber yazılmış, Gelibolu'ya birlikte gitmişlerdi. George yaralanıp hastaneye Malta'ya gönderildiğinde, yanında Henry'de vardı.
“Sevgili Anneciğim, Henry'nin yazdığı George’un mektubunu okuyorsun. Hala hastanedeyim ve tedavim yavaş ilerliyor. Kolumu ve bacağımı kullanamadığım için bir süre daha burada kalacağımı sanıyorum" diye yazdırmıştı annesine.
Bu mektup yazıldıktan dokuz gün sonra, George hayatını kaybetti.
103 yıl sonra, Avustralyalı bir başka iki arkadaş Türkiye’deki aynı sahilde 25 Nisan'da ANZAK askerlerini anmak için yapılan şafak töreninde saygı duruşundaydı.
14 yaşındaki Will Stringer, ve 16 yaşındaki Jasmine Lawry, George ve Henry’nin torunları.
Fakat altı ay öncesine kadar, Victoria'dan Gelibolu’ya giden bu iki okul arkadaşı, yüz yıllık bu bağdan haberdar değildi.
Türkiye’ye gidecek öğrenciler arasında olduğunu öğrenince, ANZAK askeri olan büyük büyük dedesi George hakkında, Will’in okul bültenine yazdığı makale, iki arkadaş arasındaki bağı ortaya çıkardı.
Bendigo yakınlarındaki East Loddon Koleji’nin Türkiye’deki’deki kardeş okulu, Çanakkale Doğa Koleji’ne gidecek öğrenciler arasında yer alan Jasmine, Will'in makalesini okuduğunda; yaralı arkadaşı için mektup yazan Macedon Rangers bölgesinden H.A. Lawry’nin adını gördü.
SBS Türkçe’ye konuşan Jasmine “Ben ve babam makaleyi okuduk ve Lawry soyadını görünce, bir aile bağlantısı olabileceğini düşünerek, bu konuyu araştırmaya karar verdik. Büyük büyük kuzenimin Henry Lawry ile ilgili bilgileri bulduğumuzda, Will'in yazdığı kişinin o olduğunu keşfettik” dedi.
'Ölmesi onun için daha iyi oldu'
The Gallipoli Peninsula, 1915. In the distance can be seen a pier built by the men under fierce fire and with very primitive tools. Source: Bettmann
Victoria'da birbirine yakın yerlerde yaşayan George Stringer ve Henry Lawry, geçen yüzyılın başlarında ANZAK birliklerine katıldı.
Birinci Dünya Savaşı'nın patlak vermesinden sonra ikili, birlikte eğitim gördü, birlikte Gelibolu’ya gitti, birlikte savaştı ve hatta aynı bombardımanda yaralandı.
Kayıtlara göre bu iki arkadaş, Malta'daki İngiliz Askeri Hastanesinde bir araya gelmeden önce, iki ay boyunca ayrı kaldı. Ancak hastanede birbirlerini bulduklarında yaşadıkları sevinç uzun sürmedi. Henry’nin yaraları gördüğü tedaviyle iyileşirken, George'un durumu kötüleşti.
Hastanenin başhemşiresi annesine yazdığı mektupta, George'un yaralarını, “çok ciddi ve çok fazla ”olarak nitelendirerek, bu yaraların bütün vücut sistemini zehirlediğini yazmış ve “eğer onu görebilseydiniz, onun için ölümün daha iyi olacağını düşünürdünüz'' diye yazmıştı.
Omuzu ve çenesi kırılan ve bacağına isabet eden bir şarapnel parçası nedeniyle George, kolunu ve bacağını kullanamıyordu.
Henry'nin, George'un annesine gönderilecek son sözlerini kaleme almasından dokuz gün sonra, George hayata gözlerini yumdu. Malta'ya gömülen George sadece 19 yaşındaydı.
Henry ise, savaşta aldığı yaraları iyleşti ve Avustralya'ya dönerek evlendi.
ANZAK Koyu güzel ve huzurlu bir yer. Burada bir savaş olabileceğini hayal bile edemezsiniz.
The harsh terrain that met thousands of soldiers when they landed in Anzac Cove in 1915. Source: Photolibrary RM
Anzak Günü'nden önce kardeş okuldan arkadaşlarıyla birlikte ANZAK Koyu’na giden, Jasmine ve Will, duygularını SBS Türkçe’ye anlattı.
Will, ANZAK Koyu’na, buradaki sahile, tepelere bakmak ve binlerce insanın öldüğü bu yerde olmak duygusal anlar yaşatıyor diyerek aktarıyor duygularını.
Jasmine Lawry, 16, points to the name of Private Henry Lawry at the Anzac memorial in Gallipoli. Source: East Loddon P-12 College
Anzakların çıkartma yaptığı koyda, sahili geçerek tırmandıkları bölgeyi de gören Will, oldukça dik olan bu yeri değil, çıkarma yapmak için başka bir bölgeyi tercih etselerdi, başarabilirlerdi diye düşündüğünü ifade etti ve “ANZAK Koyun’da bu zor şartlar altında kaldıklarını görmek beni şaşırttı” dedi.
Will ayrıca, tırmanırken aynı anda ateş etmenin ne kadar zor olabileceğini görmenin kendisi için oldukça şaşırtıcı olduğunu da sözlerine ekledi.
Büyük büyük kuzeni Henry Lawry’nin ardından, 100 yıldan daha uzun bir süre sonra ANZAK Koyu’nda olmasının kendisi için inanılmaz olduğunu söyleyen Jasmine ise, bunu oldukça gerçeküstü bir durum olarak değerlendirdi.
Jasmine ayrıca, güzel ve huzurlu bir yer olarak tanımladığı ANZAK Koyu’nda, 100 yıl önce bir savaş olduğuna inanamadığını söyleyerek, “burda bir savaş olabileceğini hayal bile edemezsiniz” dedi.
