Öne çıkanlar
- İlk Avustralyalılar binlerce yıldır belirli kültürel kurallara uyuyor.
- Toplum üyelerinin saygı duyduğu Aborijin büyükleri önemli kültürel bilgileri saklayıp paylaşır.
- Saygılı olduğunuz sürece protokoller hakkında istediğinizi sorabilirsiniz.
- Saygı göstermenin en belirgin yolu uygun ve hassas bir dil kullanmaktır.
Avustralya yerlilerinin kültürel protokolleri Aborijin ve Torres Boğazı Adalı toplumlarla pratik ve kişisel ilişkimizin temelini oluşturan etik kurallardır. Avustralya’nın İlk Halklarının yaşadığımız toprakla olan özel bağı ve bilgisinden yararlanmak için onlarla kurduğumuz ilişkileri derinleştirmek son derece önemli.
Avustralya Başkent Bölgesi’nden Ngunnawal yaşlısı Caroline Hughes, “Bizim inanç sistemimiz ve kültürel değerlerimizin tarih öncesi çağlara uzanıyor. Ve modern Avustralya’da bizim hayatlarımızın parçası olmaya devam ediyorlar.”
Kültürel protokollere uyarak Avustralya’nın İlk Halklarının yaşadığımız topraklarla ve tarih öncesi uygulamalarla hiç kesilmemiş bir bağ olduğunu kabul ediyoruz.
SBS’in ilk Yerli Büyüğü Rhoda Roberts da devam eden uygulamaları destekleyenlerden biri.
Sözlü hikayelerimiz, protokol ve ayinlerimizi binlerce yıldır devam ettiriyoruz. Biz yerinde sayan toplumlar değiliz, süreçler kendi dengesini buluyor. Ancak bizi biz yapan temel felsefemiz yer, su yolları ve gökyüzü olan topraklarımıza bakmaktır.
Pakana/Palawa dancers perform Source: AAP Image/Tracey Nearmy
İlk Avustralyalılara nasıl hitap etmeliyiz?
Caroline Hughes, ‘Aboriginal’ (Aborijin) veya ‘Torres Strait Islander’ (Torres Boğazı Adalı) kelimelerinin uygun olduğunu söylüyor.
İnsanlar ayrıca geldikleri topraklarla kendilerini tanımlıyorlar. NSW ve Victoria’da “Koori,” Queensland’de “Murray” ve Tazmanya’da “Palawa” sık sık kullanılır.
Hughes, “Ngunnawal kadını olarak tanımlanmak isterim. Çünkü geldiğim topraklar orası” diyor.
Toprağım derken dil ve kabile grubumu kastediyorum çünkü bunlar diğer Aborijinler için nereden geldiğimi anlatıyor.
İki ayrı yerli halk
Torres Boğazı Adalılar Cape York Yarımadası’nın ucu ile Papua Yeni Gine arasındaki adaların yerlileri ve genel olarak Melanezya kökenliler.
Torres Boğazı Adalı olan Martime Union’dan Ulusal Yerli görevlisi Thomas Mayor, “Tüm İlk Halkların kültürleri birbirinden farklı ancak adalılar ile Aborijin kültürleri arasındaki fark son derece belirgin. Adalılar kendine özgü bir yerli halkı olarak tanımlanmak ister” diyor.
Both the Aboriginal and Torres Strait Islander flags are flown alongside the Australian national flag to acknowledge these distinct Indigenous peoples Source: AAP Image/Mick Tsikas
Saygılı bir dil kullanmak
Yerli (Indigenous), Aborijin (Aboriginal), Torres Boğazı Adalı (Torres Strait Islander) ve Büyük veya Yaşlı (Elder) büyük harfle başlaması gereken kullanılması uygun kelimeler. Ancak bu kelimelerin kısaltmasının hakaret olarak algılanacağını söylüyor.
“Aborijin kelimesini hiçbir zaman kısaltmayın. Biz kısaltmalardan ibaret değiliz. Bu konuda son derece hassasız. Hakaret olarak algılayacağımız terminolojiler kalbimizi kırar.”
Yaşlılar kim?
Yaşlılar veya Büyükler toplumun derin bilgiye sahip üyeleridir. Amca (Uncle) veya Teyze (Aunty) olarak hitap edilirler. Yerli olmayan insanların bu kelimeleri kullanmadan önce izin istemesi uygun olur.
Önemli bir olayda yapılan “Welcome to Country” hoş geldin merasimi genelde toplumun Yaşlıları tarafından yapılır.
‘Welcome to Country’ nedir?
1980’lerde Rhoda Roberts tarafından isimlendirilen 'Welcome to Country' merasimi geleneksel bir karşılama töreni. Bir etkinliğin açılığında geçmişe saygı göstermek amacıyla yapılır. Konuşma, dans veya duman merasimi olabilir.
‘Acknowledgement of Country’ veya “Toprağa Saygı” merasimi de önemli bir etkinlikte veya toplantıda yapılan bir karşılama protokolü ve herkes tarafından yapılabilir.
Roberts, “Toprağa saygı merasimi içinden gelmediğiniz bir toprakta yaşadığınızı veya çalıştığınızı kabul etmek anlamına geliyor ki bunda bir sakınca yok. Yine de ona aitsiniz ve onu tanıyıp Koruyanlara (Custodians) ve Yaşlılara teşekkür ediyorsunuz” diyor.
Buja Buja dance troupe performs during the Wugulora Indigenous Morning Ceremony in Sydney Source: AAP Image/AP Photo/Rick Rycroft
Uygun olmayan dil
Caroline Hughes çocukların ailelerinden zorla alınmasının yarattığı tarihi travmanın insanların aileleriyle ilgili sorulara verdiği cevabı etkilediğini söylüyor.
“Yüzdelerden, deri, göz veya saç renginden bahsetmek son derece uygunsuz. Çünkü çocuklarımız kültürümüzde büyüyor ve bu bizim için çok önemli. Beyaz toplum veya yerli olmayan toplum bu çocukları reddetti. Halbuki Aborijin kültürü, ailelerimiz, toplumumuz için bu çocuklar ruh dünyasının ödülleri ve her zaman kabul edilmişlerdir.”
Daha fazla öğrenerek saygınızı gösterin
Thomas Mayor, “Saygılı ve içten olduğunuz sürece protokoller hakkında soru sormaktan çekinmeyin” diyor. Soru sorduktan sonra yapmanız gereken dinleyip açıklamayı kabul etmek ve saygılı bir şekilde kendinizi ilerletmek.
Mayor ayrıca herkesin ’ni okuyup dinlemesini ve önerilerini desteklemesini tavsiye ediyor.
SBS’in ilk Yerli Büyüğü Rhoda Roberts da protokollerin temelde insan olarak birbirimizi kabul etme anlamına geldiğini söylüyor.
Kibarlık, merhamet ve günün sonunda her zaman dediğim gibi görgü anlamına geliyor
READ MORE
Türkçe konuşan toplum ve Aborjinler
