Öne çıkanlar
- Kripto para sıfır ve birlerden oluşan dijital bir token.
- Hiçbir denetimin olmadığı kripto para dünyasında dolandırıcılık olaylarına çok sık rastlanıyor.
- Bazı kripto paralarla ATM’den cüzi bir ücret karşılığında para çekebiliyorsunuz.
Blockchain
Kripto para 2000’lerin başında internet dünyasına giriş yapan Bitcoin’la başladı. Söylentilere göre ilk Bitcoin’u Satoshi Nakamoto yarattı. Satoshi Nakamoto’nun kim olduğu bilinmiyor. Bir kişi mi yoksa bir grup mu? Hiçbir bilgi yok.
Dijital para kriptografi üzerinden işliyor. Her Bitcoin birbirleriyle bağlantılı kayıtlar üzerinden bir kodla üretiliyor. Bu sisteme de blockchain teknolojisi adı veriliyor.
Finder.com.au’nun kurucularından Fred Schebesta Blockchain’i kamuya açık ve alacak ve borçların olduğu bir muhasebe defteri gibi bir kayıt listesine benzetiyor. Blockchain token adı verilen verileri takip ediyor. Bu tokenların bazen kripto parayı simgelediğini belirtiyor.
Blockchain teknolojisi 1980’lerde ortaya çıktı ve para takibi konusunda son derece verimli.
Yatırım aracı olarak kripto para
Kripto para piyasasında da yaygın bir şekilde kullanılıyor.
Kripto para isteyen herkes tarafından üretilebiliyor. Bu yüzden de internet dünyasında binlercesi dolaşımda. En popüler olanlar Bitcoin, Ethereum, Litecoin ve Dogecoin.
Ticaret, alışveriş ve ödemeler için kullanılabiliyor. Birçok insan için de yatırım aracı. Bitcoin gibi bazı kripto paralarla ATM’lerden çok cüzi bir ücret karşılığında para bile çekebiliyorsunuz.
Eğer bir kripto para, yani bir token istiyorsanız, normal parayla alabilirsiniz. Piyasadaki son duruma göre elinizdeki kripto paranın değeri çıkabilir de düşebilir de.
Etrafta birçok insanın kripto paradan kazanç sağladığını duyuyoruz. Bazıları, yaptıkları yatırımlar sayesinde milyoner olduklarını iddia ediyor.
Even the biggest companies in Australia lose heavily to scams and schemes that look extremely legitimate but it's not. Source: Getty Images
Peki bu sanal piyasaya küçük paralar yatırarak büyük para kazanmak ne kadar mümkün?
Schebesta’ya sorarsanız kripto para piyasalarında kâr fırsatı sonsuz.
“Diğer her şey gibi, araştırmalarınızı yaptıktan sonra bir varlık alıp zengin olabilirsiniz” diyor. Özellikle kripto parada da birçok insanın piyasaya girdiğini ve geçtiğimiz yıl başında büyük bir yatırım yaptıysanız, büyük kâr etmiş olacağınızı söylüyor. Kendisinin de kişisel olarak kripto para üzerinden milyoner olan kişiler tanıdığını belirtiyor.
Dolandırılma tehlikesi yüksek
Yatırım dünyasına yeni giren bir kişinin kripto para üzerinden kâr elde etmesi son derece kolay bir süreç olarak görülebilir. Ancak bilmeniz gereken şey, büyük kârın büyük riskler içerdiği gerçeği. Kripto para piyasasını düzenleyen bir kurum yok. Dünya çapında hiçbir ülke, banka veya mali kurum kripto piyasasına söz geçiremiyor.
Blockchain teknolojisinde piyasayı düzenleyenler, işlemlerin gerçekleştiğini güvence altına alanlar yatırımcıların kendileri. Bu yüzden de kripto para piyasası güvenilir olmayabiliyor.
Melbourne’daki Deakin Üniversitesi Muhasebe Bölümü’nden İşlem Profesörü Adam Steen, kripto paranın kullanıcının ona verdiği değer dışında hiçbir değeri olmadığını söylüyor.
As an employee in a business you shouldn't be using company computing time to earn cryptocurrency and that may lead to dismissal. Source: Getty Images
Siz ona ne paha biçiyorsanız değeri o.
“Kağıt para veya resmi para gibi değil. Bu dijital token sıfırlar ve birlerden oluşuyor ve bilgisayarınızda tutuyorsunuz” diye konuşuyor.
Dr Steen kripto paranın başta son derece yenilikçi bir yatırım aracı olarak ortaya çıktığını, ve sonra diğer tüm trendler gibi popülerleştiğini söylüyor.
Kripto paraların düzenleyici bir kurumu olmadığı için çok sayıda yatırımcı dolandırıcılara büyük paralar kaybetti. Kripto paranın elle tutulur bir karşılığı olmadığı için siber dolandırıcılara da büyük paralar kaybediliyor.
2017’de Avustralya’da Plus Gold Union Coin (PGUC) adlı bir kripto para girişimi başlatıldı ve kısa süre içinde göçmen toplumlar arasında popülerleşti.
Birim başına yedi bin beş yüz dolarlık yatırımdan sonra kripto paranın birkaç yıl içinde 200 bin dolardan fazla kâr getireceği iddia edildi. Kâra bakınca ilk yatırım çok da büyük görünmüyor.
Kripto paranın arkasındakiler özellikle göçmen toplumları hedefledi, daha fazla bilgi isteyenler, ülke çapında birçok şehirde lüks mekanlarda misafir edildi.
Yapılan sunumlar, potansiyel yatırımcıların mekândan çıkmadan paralarından kopmasını sağlama amaçlıydı.
Kimliğini gizleyen ve John Doe olarak hitap edeceğimiz kişi, 2017’de arkadaşları üzerinden Plus Gold Union Coin haberdar olduğunu söylüyor.
Bir ortak arkadaşının PGUC’den bahsettiğini, yatırım yapması durumunda yüzde yüz büyük kâr edeceğini söylemiş. Sisteme girmek için vadesine göre farklılık gösteren hesaplara yatırım yapıyorsunuz. 12 ay, altı ay ve 3 aylık hesaplar varmış. Sistem ilk yatırımınıza göre size değeri sürekli artan kripto para üretiyormuş.
he blockchain technology was invented in the 1980s and has been proven to be a very reliable method of maintaining data. Source: Getty Images
Gösterdiği ilgi üzerine bir davetiye almış. Hınca hınç dolu bir mekânda sunum yapılmış ve daha önce para yatırıp büyük kazanç sağlayanlar da çıkıp tecrübelerini anlatmış. Katılımcılar üzerinde, “Yatırım yapmazsam büyük bir fırsatı kaçıracağım” izlenimi oluşturmuşlar.
Parçası olduğu toplumdan çok sayıda kişinin de bu pazarlama stratejisine kandığını söylüyor.
O dönemde Bitcoin’un rekordan rekora koştuğunu ve Plus Gold Union Coin’un da oluşan ilrgiden yararlandığını belirtiyor. “Bu kripto paranın Hindistan’da geliştirildiği ve pazarlayanların ve potansiyel yatırımcıların da Hint olduğunu belirtiyor.
Ancak Aralık 2017’de kripto paranın değeri bir anda dibe vurunca yatırımcılar dolandırıldıklarından şüphelenmeye başlamış.
Dolandırıcılar genelde toplumun en savunmasız insanlarını hedefliyor. Bu yüzden de göçmen toplumlar arasında kurban sayısı son derece fazla.
Dil engeli bunun nedenlerinden biri.
Avustralya’da göçmen toplumları hedefleyen çok sayıda dolandırıcılık olayı olduğunu belirten Steen, bazı dolandırıcıların özellikle kendi toplumlarına gidip, milyonlarca dolar kazanma sözü verdiğini söylüyor. “Sonra da bir bakıyorsunuz bu kişi büyük miktarda parayla uçağa atlayıp başka bir yerde yeni bir hayata başlamış” diye konuşuyor.
Araştırmadan yatırım yapmayın
Dolandırıcıların tuzağına düşmek de pek zor değil. Avustralya’nın en büyük şirketleri bile dolandırıcıların kurbanı oluyor.
Peki, dolandırıcılık teşebbüsüyle gerçek bir fırsat arasındaki farkı nasıl görebilirsiniz.
Dr Steen’e göre, başvurmadığınız kurum ve şirketlerden gelen e-postaları dikkate almamanız gerekiyor. En yakınlarınızdan bile gelse, doğrulanmamış yatırım tavsiyelerini dinlemeyin.
Avustralya’da tüketicileri ve şirketleri bilgilendirip dolandırıcılardan korumakla sorumlu bir devlet kurumu olduğunu söylüyor. Ve dolandırıcılık kurbanıysanız da gerekli kurumlara haber verirseniz, sorumluların peşine düşüleceğini ve ilerde potansiyel kurbanları da koruyacağınızı söylüyor.
Gerçekten doğru bir yatırım fırsatı bulduğunuzu anlamanın birkaç yolu var:
Hangi toplumun üyesi olursanız olun, konu hakkında tecrübeli ve eğitimli uzmanların tavsiyesini alın. Avustralya çapında muhasebeciler, avukatlar ve mali danışmanlar size onaylı tavsiyede bulunabilir.
Eğer bir fırsat gerçek olamayacak kadar iyiyse, büyük ihtimalle gerçek değildir. Eğer biri kripto para üzerinden yapacağınız ufak bir yatırımla inanılmaz oranda kâr öneriyorsa, dolandırmaya çalışıyor olabilir.
İnsanların paylaştığı spekülasyonlar, dedikoduları dikkate almayın. Uzman olmayanların tavsiyesini dinlemeyin.
