Avustralya ve Yeni Zelanda, Uygurlar ve diğer Müslüman azınlıklara yönelik insan hakkı ihlalleri yüzünden Çin’i kınadı. ABD, Avrupa Birliği, Kanada ve Britanya aynı nedenle Çinli yetkililere yönelik yaptırım kararı alırken Avustralya ve Yeni Zelanda’nın tepkisi daha kısıtlı kaldı.
Dışişleri Bakanı Marise Payne ve Yeni Zelandalı mevkidaşı Nanaia Mahuta’nın yayınladığı ortak mesajda, Çin hükümetinin işlediği insan hakkı ihlallerinin endişe verici boyutlara vardığı belirtildi. İhlaller arasında inanç özgürlüğü, toplu izleme, yasadışı tutuklamalar, zorla çalıştırma ve kısırlaştırma var.
İkili ayrıca ABD, AB ve Britanya’nın Uygurlara yönelik hak ihlalleri yüzünden Çinli yetkililere yaptırım kararını da destekledi.
2018’den beri çeşitli raporlarda yüzbinlerce Uygur’un toplama kamplarında tutulduğu, zorla çalıştırılıp kısırlaştırıldıkları iddiaları yapılıyor.
Yaptırımlar ABD Başkanı Joe Biden’ın Çin’e yönelik kapsamlı stratejisinin bir parçası olarak görülüyor.
ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, bu hafta bakanlar xdüzetinde Brüksel’de düzenlenecek AB ve NATO toplantıları öncesinde yayınladığı açıklamada, “Uluslararası toplumun tüm kınamalarına rağmen Çin Sincan’da soykırım ve insanlığa karşı suç işlemeye devam ediyor” dedi.
Birleşmiş Milletler insan hakları uzmanları, Sincan’da en az bir milyon Müslümanın toplama kamplarında tutulduğunu tahmin ediyor. Çin kamplarda meslek eğitimi verildiğini ve aşırıcılığa karşı kamplara ihtiyaç olduğunu söylüyor.
Sincan Kamu Güvenliği Direktörü Chen Mingguo ve bölgedeki bir başka üst düzey yetkili olan Wang Junzheng, haklarında yaptırım kararı alınan dört Çinli yetkiliden ikisi. Bu yetkililerin ABD'deki tüm malvarlığının donduruldu ve ABD vatandaşlarının bu kişilerle iş yapmasının yasaklandığı kaydedildi.
Britanya ve Kanada dışişleri bakanları, Blinken ile yayınladıkları ortak açıklamada, Çin’in Sincan’daki baskıcı yönetimini sonlandırması çağrısında bulundu.
Çin’den tepki gecikmedi
Çin yönetimi de Avrupalı siyasilere ve kurumlara yönelik yaptırım kararı aldı. AB’nin ana dış politika karar kurumu Siyaset ve Güvenlik Komitesi ve AB’nin Çin delegasyonunun başında olan Alman siyasetçi Reinhard Butikofer Çin’in yaptırım tepkisinin hedefinde olanlar arasında.
Türkiye’de Çin’e yönelik protestolar olmasına rağmen hükümet Uygurlara yönelik insan hakları ihlal iddialarına karşı sessiz. Karşılıklı ticaret ve Türkiye’nin COVID-19 aşı kampanyasının Çin şirketi Sinovac’ın geliştirdiği aşı ile yürütülmesinin hükümetin herhangi bir kınama kararı almasını zorlaştırdığı yorumu yapılıyor.
AAP and Jarni Blakkarly.
