26 Ocak Avustralya Günü konusunda bilmeniz gereken 10 nokta
Bu tarihte, Arthur Phillip’in Aborijin topraklarının İngiliz İmparatorluğu’nun bir parçası olduğunu ilan etmesi ötesinde şeyler oldu. 26 Ocak yaklaşırken Avustralya tarihindeki önemli anları hatırlatmak istedik.
Members of the public hold flags at an Australia Day Citizenship Ceremony Source: AAP Image Mick Tsikas
1. Avustralya’ya beyaz yerleşimcileri getiren ilk gemi konvoyundakiler, Avustralya’ya gerçekte 26 Ocak’ta ayak basmadı
Suçlulardan oluşan bir koloni kurmak amacıyla İngiltere’den ayrılan gemi konvoyu, Sydney Botany Bay’a aslında 18 Ocak ile 20 Ocak 1788 tarihleri arasında bir zamanda ulaştı.
Yerleşimciler, 25 Ocak günü koloniyi inşa edecekleri daha uygun bir yer bulmak için karaya ayak bastıkları yerden ayrılmaya karar verdi. Ertesi sabah Sydney Cove’a hareket ettiler. 26 Ocak günü Sir Arthur Phillip ve beraberindeki küçük denizci grubu, ayak bastıkları bu ikinci yeri, Kral II. George adına kraliyet toprağı ilan etti.
2. Bir beyaz suçlu ile bir Aborijin arasındaki ilk yasal evlilik Robert ve Maria Lock arasında 26 Ocak 1824’de gerçekleşti
Evliliğin 26 Ocak’ta gerçekleşmesi sadece bir tesadüf, bugünkü anlamda Avustralya Günü’yle bir ilgisi yok. Ancak Maria Lock Avustralya Aborijin tarihinde önemli bir isim.
’nin kızı ve Colebee’nin kız kardeşi. Colebee, Bennelong ile birlikte 1789’da yakalanan ve hükümet konağında tutulan Aborijin. Colebee daha sonra kaçtı. Maria, 1814 yılında Parramatta’da kurulan Yerli Kurumu’na ilk yerleştirilen Aborjin çocuktu. 1819’da 14 yaşındayken okulda yapılan sınavda, 20 Aborijin ve 100 kadar Avrupalı çocuğu geçerek en yüksek puanı aldığına inanılır.
1822’de Bennelong’un oğlu Dicky ile evlendi ancak düğünden birkaç hafta sonra Dicky hastalanarak öldü. Maria iki yıl sonra bu kez okur yazar olmayan, İngiliz suçlu ve marangoz Robert Lock ile evlendi. Maria’ya Robert’a göz kulak olması görevi verildi. Bu evlilik kolonideki ilk yasal Aborijin – İngiliz evliliği oldu. Evlilik töreni Parramatta’da St John’s Kilisesi’nde yapıldı.
St John's Cathedral Church in Parramatta, built 1803 (Wikimedia Commons) Source: Wikimedia Commons
1831’de Maria, Genel Vali Darling’e erkek kardeşine Blacktown’da toprak tahsis edilmesi için dilekçe verdi ve Robert’in üzerine tapulanan 40 dönüm araziyi aldı. Maria’ya 1833’de Liverpool’da 40 dönüm daha arazi verildi. 1843’de Colebee’ye verilen 30 dönüm yeri de devraldı. 1878’de öldüğünde sahip olduğu araziler hayatta kalan 9 çocuğuna kaldı. Bu çocuklar ve onların çocukları bu arazilerde 1920’lere kadar yaşadı. Bu tarihte araziler sahipsiz Aborijin rezervi olarak kabul edildi ve Aborigines Protection Board tarafından Maria’nın torunlarının elinden alındı.
3. Henry Parkes, 1888 Yüzüncü Yıl kutlamalarını nasıl değerlendirdi
Zamanın NSW Başbakanı Parkes’a, Avustralya’ya yerleşimin yüzüncü yıl kutlamaları hazırlıkları yaparken, kutlamalarda Aborjinlere yönelik bir şey olup olmayacağı sorulduğunda, sertçe ‘onlardan çaldıklarımızı hatırlatmak için mi?’ diyerek karşılık verdi. Karşılık, sert olduğu kadar, bugünün modern Avustralyasında pek çok politikacının kabul etmeyeceği kadar gerçeği de ifade ediyordu…
Statue of Henry Parkes in Centennial Park, Sydney. (Centennial Parklands) Source: Centennial Parklands
Hazırlıkların merkezinde NSW halkının keyifli zaman geçireceği
’ın (park alanı) resmi açılışı yer alıyordu. Bu alana Aborijinlerin girmesi yasaktı.
4. Avustralya Günü’ne karşı Aborijinler 1938’de büyük bir gösteri düzenledi ve günü ‘Yas Günü’ ilan ettiler
Sessiz bir yürüyüş ve toplantı ilan edildi. Toplantıda şu karar oy birliği ile kabul edildi: "Biz, 26 Ocak 1938 günü, Sydney’de Australian Hall’de toplanan konferansta Aborijin Avustralya’yı temsil ediyoruz. Bugün beyaz adamın ülkemizi ele geçirmesinin 150. Yıldönümüdür, bu nedenle son 150 yılda halkımıza beyaz adamın katı yürekli muamelesini protesto ediyoruz ve Avustralya ulusuna bugün Aborijinler için eğitim ve iyi muamele için yeni yasalar çıkarması çağrısı yapıyoruz. Halkımıza tam bir vatandaşlık hakkı ve toplumsal eşitlik sağlayacak yeni politikalar talep ediyoruz."
Aborigines day of mourning, Sydney, 26 January 1938 (State Library of NSW) Source: State Library of NSW
'İşgal Günü' tanımlaması ulusal çapta 1988 yılında yapılan protestolarda yaygınlık kazandı. Bu tanımlamanın daha önce kullanılıp kullanılmadığı kesin olarak bilinmiyor. İlk 'Survival Day' (Hayatta Kalma Günü) Konseri de 1992 yılında düzenlendi. Bu kavramın da daha önce kullanılıp kullanılmadığı bilinmiyor.
5. 1938’deki 150 Yıl kutlamalarında Aborijinler Avustralya’ya gelen ilk beyaz yerleşimcilerin karaya ayak basması canlandırmasına katılmaya zorlandı
150. Yıl kutlamaları için gerçekleştirilen etkinliklerden biri, Kaptan Arthur Phillip’in karaya ayak basmasının canlandırılmasıydı.
Sydney’de yaşayan Aborijinler bu canlandırmaya katılmayı reddedince organizatörler Batı NSW’deki Menindee’den Aborjinler getirip, canlandırmanın yapılacağı güne kadar Redfern Polis Kışlası ahırlarında kilit altında tuttular.
O gün geldiğinde mizansen alanına götürülerek karaya çıkan İngilizlerden kaçarmış gibi yapmaya zorlandılar. Törenden çekilen görüntülerde, canlandırmaya katılanların isteksizliği açıkça görülebiliyor.
Mitchell Library, State Library of NSW – Home and Away 17955 Source: Mitchell Library, State Library of NSW
6. Aborijin Çadır Elçiliği 26 Ocak 1972’de kuruldu
26 Ocak 1972’de dört yerli (Michael Anderson, Billie Craigie, Bert Williams ve Tony Coorey) Canberra’da, Parlamento binasının karşısındaki çayır alanda bir plaj çadırı kurdu.
Aboriginal Tent Embassy, 26 January, 1972 (State Library of NSW) Source: State Library of NSW
‘Aborijin Büyükelçiliği’ olarak anılan bu çadırdaki sembolik oturma eylemi, Gary Foley’in sözlerinden esinleniyordu: ‘Topraklarımızda diğer yabancılar gibi yabancıyız, öyleyse bir elçiliğe ihtiyacımız var demektir'.
7. 26 Ocak 1988’de 40 binden fazla kişinin katılımıyla Sydney’de gerçekleştirilen yürüyüş, 1970’lerdeki Vietnam savaşı karşıtı protestolardan bu yana düzenlenen en büyük göster oldu
Aborijin göstericiler ve onları destekleyen Aborijin olmayanlar, İngiliz işgalinin 200’üncü yıldönümü dolayısıyla Redfern Park’tan Hyde Park’a, oradan Sydney Harbour’a yürüdü.
Aboriginal protests on Sydney Harbour on Australia Day celebrations, 1988 Source: Wordpress
8. Archie Roach'nın 1988 yılındaki protesto şarkısı: "Sadakanız sizin olsun, bize toprağımızı geri verin"
Yakın tarihlerde A.B.Original'in January 26th adlı parçası, içindeki Avustralya Günü karşıtı mesaj dolayısıyla tartışma yarattı. Şarkılı protestolar geçmişte de yaşandı. Bunların en ünlüleri arasında Midnight Oil’in ünlü Aborijin toprakları ve hükümetlerin Aborijinlere kötü muamelesini konu alan şarkıları bulunur. Ancak Archie Roach'nın "Sadakanız sizin olsun, bize toprağımızı geri verin" şarkısı, Avustralya’da ırkçılığı ve 1988’deki 200’üncü yıldönümü kutlamalarını kınayan en güçlü şarkı oldu. Şarkının sözleri şöyledir: "200 years is a long long time, 200 years we've been towing the line but no more, we say no more, no we've got nothing to be happy for, no, no. What we need is our independence, something to keep for our descendants before it's too late, no there's nothing here for us in '88. (Chorus) You might think that we already have too much, and you say the government has given us enough, but here's one you'll never understand: just keep your handouts, give us back our land."
9. 26 Ocak Avustralya Günü 1994 yılına kadar eyalet ve bölgelerin hepsinde resmi bayram tatili değildi.
Avustralya Günü adının tarihi 1900’lerin başına kadar uzanır. Ancak Avustralya’nın bu günü bayram tatili olarak kabul etmesinin tarihi yeni sayılır.
10. The triple j Hottest 100 her zaman 26 Ocak’ta yayınlanmadı
Gençlik radyosu, en çok dinlenen 100 parçanın seçildiği programı Avrupalı işgalin başladığı tarih olarak da kabul edilen 26 Ocak’ta yayınlaması, radyonun Avustralya Günü’ne katkısı olarak değerlendirildi ve sürekli eleştirildi. Ancak, ‘Hottest 100’ün 26 Ocak’ta yayınlanmasına ne zaman son verileceğini değil, bu programın ne zaman ve neden bu güne kaydırıldığını sormak daha doğru olur.
Triple J poster, 1989 (Australian Broadcasting Corporation) Source: ABC Australia
1831’de Maria, Genel Vali Darling’e erkek kardeşine Blacktown’da toprak tahsis edilmesi için dilekçe verdi ve Robert’in üzerine tapulanan 40 dönüm araziyi aldı. Maria’ya 1833’de Liverpool’da 40 dönüm daha arazi verildi. 1843’de Colebee’ye verilen 30 dönüm yeri de devraldı. 1878’de öldüğünde sahip olduğu araziler hayatta kalan 9 çocuğuna kaldı. Bu çocuklar ve onların çocukları bu arazilerde 1920’lere kadar yaşadı. Bu tarihte araziler sahipsiz Aborijin rezervi olarak kabul edildi ve Aborigines Protection Board tarafından Maria’nın torunlarının elinden alındı.
Hazırlıkların merkezinde NSW halkının keyifli zaman geçireceği ’ın (park alanı) resmi açılışı yer alıyordu. Bu alana Aborijinlerin girmesi yasaktı. 
'İşgal Günü' tanımlaması ulusal çapta 1988 yılında yapılan protestolarda yaygınlık kazandı. Bu tanımlamanın daha önce kullanılıp kullanılmadığı kesin olarak bilinmiyor. İlk 'Survival Day' (Hayatta Kalma Günü) Konseri de 1992 yılında düzenlendi. Bu kavramın da daha önce kullanılıp kullanılmadığı bilinmiyor.
‘Aborijin Büyükelçiliği’ olarak anılan bu çadırdaki sembolik oturma eylemi, Gary Foley’in sözlerinden esinleniyordu: ‘Topraklarımızda diğer yabancılar gibi yabancıyız, öyleyse bir elçiliğe ihtiyacımız var demektir'.
Radyo ilk oylamayı 5 Mart 1989’da yaptı.
