ประเด็นสำคัญ
- กฎหมายของออสเตรเลียแบ่งเป็น กฎหมายที่กำหนดโดยรัฐสภา กฎหมายที่กำหนดโดยรัฐบาล และกฎหมายทีกำหนดโดยศาล
- ระบบกฎหมายแบ่งเป็นกฎหมายระดับรัฐบาลสหพันธรัฐและระดับมลรัฐ/มณฑล
- มีหลายหนทางในการขอคำแนะนำและความช่วยเหลือทางกฎหมายโดยไม่เสียค่าใช้จ่าย
กด ▶ ฟังพอดคาสต์ด้านบน
ระบบกฎหมายของออสเตรเลียประกอบด้วยผู้บังคับใช้กฎหมายและหลายองค์กรที่ทำงานในบทบาทและลำดับขั้นแตกต่างไป อย่างไรก็ตามทั้งหมดทำงานเพื่อรักษาระบอบยุติธรรมหรือหลักนิติธรรม
รองศาสตราจารย์วิลเลียม พาร์เลตต์ (William Partlett) จากคณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยเมลเบิร์นอธิบายเรื่องนี้
นี่หมายความว่าทุกคนต้องปฏิบัติตามกฎหมาย กฎหมายบังคับใช้กับประชาชนทุกคนอย่างเท่าเทียมกัน
"ศาลเป็นหน่วยงานอิสระที่บังคับใช้กฎหมายอย่างเป็นกลางและคงความยุติธรรมกับทุกคนที่ขึ้นศาล การผ่านบัญญัติกฎหมายเป็นไปอย่างมีระบบ สถาบันที่มีบทบาทสำคัญในหลักนิติธรรมคือรัฐสภา และผู้แทนทำหน้าที่ผ่านกฎหมายเพื่อควบคุมพฤติกรรมและการนำกฎหมายไปใช้อย่างเป็นธรรม”
รัฐธรรมนูญเป็นแม่บทพื้นฐานกฎหมายของออสเตรเลีย เป็นกรอบโครงสร้างของรัฐบาลและกระบวนการของรัฐสภาในการกำหนดและบังคับใช้กฎหมาย Credit: Kokkai Ng/Getty Images
กฎหมายที่ผ่านโดยรัฐสภาเรียกว่าพระราชบัญญัติของรัฐสภา (Acts of Parliament) หรือกฎหมายลายลักษณ์อักษร (statute law) ทว่ากฎหมายที่กำหนดโดยการตีความของศาลเรียกว่ากฎหมายตามแนวบรรทัดฐานของคำพิพากษา (case law)
ศาสตราจารย์พาร์เลตต์อธิบายลำดับขั้นกฎหมายสองประเภทนี้
“ระบบกฎหมายของออสเตรเลียเป็นกฎหมายจากคำพิพากษาของศาล (common law) เช่นเดียวกับสหราชอาณาจักร ฮ่องกง นิวซีแลนด์ และอีกหลายประเทศที่เคยเป็นเมืองขึ้นของจักรวรรดิอังกฤษ แหล่งที่มาของกฎหมายสำคัญต่างๆ คือกฎหมายที่ผ่านโดยรัฐสภา จากนั้นศาลสามารถสร้างสิ่งที่เรียกว่ากฎหมายตามแนวบรรทัดฐานของคำพิพากษา ซึ่งอาจกลายเป็นกฎหมายที่ไม่เป็นลายลักษณ์อักษร และสามารถถูกล้มล้างด้วยกฎหมายลายลักษณ์อักษรได้”
เรื่องที่เกี่ยวข้อง
ทนายความหญิงไทยในออสเตรเลีย
ยังมีระบบกฎหมายรอง (delegated or subordinate legislation) ซึ่งกำหนดโดยรัฐบาลที่ทำหน้าที่บริหาร เช่น รัฐมนตรีสามารถออกกฎหมายในรูปแบบของข้อบังคับด้วยอำนาจของพระราชบัญญัติจากรัฐสภา
กฎหมายลายลักษณ์อักษรเป็นหลักพื้นฐานของบรรทัดฐานทางกฎหมาย และรัฐสภาผ่านกฎระเบียบต่างๆ เพื่อบังคับใช้กฎหมาย
ทั้งนี้ ระบบกฎหมายของออสเตรเลียสะท้อนถึงการเมืองการปกครองแบบเครือรัฐ
หมายความว่ามีกฎหมายและการบัญญัติกฎหมายที่แตกต่างไปตามเขตอำนาจศาลในระดับมลรัฐหรือมณฑล
ในกรณีที่กฎหมายระดับมลรัฐขัดกับกฎหมายระดับสหพันธรัฐ (รัฐบาลกลาง) กฎหมายระดับสหพันธรัฐจะมีผลเหนือกว่า
คริส สโตน (Chris Stone) จากองค์กรบริการด้านกฎหมายรัฐเซาท์ ออสเตรเลียกล่าวว่าข้อกฎหมายบางประเภท เช่น การแต่งงานและการย้ายถิ่นฐาน อยู่ภายใต้กฎหมายเดียวกัน ไม่ว่าคุณจะอาศัยอยู่ที่ใดในออสเตรเลีย
“ขอบเขตที่รัฐบาลกลางมีอำนาจด้วยรัฐธรรมนูญได้แก่ การป้องกันประเทศ เรื่องที่เกี่ยวกับต่างประเทศ และการย้ายถิ่นฐาน ดังนั้นหากคุณกำลังจัดการกับเรื่องอย่างเช่น วีซ่าท่องเที่ยวหรือการอยู่ในออสเตรเลีย นั่นเป็นกฎหมายสหพันธรัฐ ไม่ใช่กฎหมายมลรัฐ”
ระบบกฎหมายของออสเตรเลียเป็นกฎหมายจากคำพิพากษาของศาล เช่นเดียวกับสหราชอาณาจักร ฮ่องกง นิวซีแลนด์ และอีกหลายประเทศที่เคยเป็นเมืองขึ้นของจักรวรรดิอังกฤษ Credit: RUNSTUDIO/Getty Images
“เช่นเดียวกับในแต่ละรัฐและมณฑล ในรัฐเซาท์ออสเตรเลียมีกฎหมายที่เกี่ยวกับการขับขี่ยานพาหนะบนท้องถนน ที่ดูแลเรื่องใบขับขี่ วิธีขึ้นทะเบียนรถยนต์ ความเร็วในการขับรถและอื่นๆ สิ่งเหล่านี้เป็นกฎหมายมลรัฐ มีอีกหลายเรื่องที่แต่ละรัฐจัดการด้วยตนเอง”
ระบบกฎหมายระดับสหพันธรัฐยังสะท้อนถึงโครงสร้างของศาล โดยมีศาลสูง (High Court) หรือศาลฎีการะดับสหพันธรัฐ ทำหน้าที่เป็นศาลที่พิจารณาการอุทธรณ์ขั้นสูงสุดของทุกระดับ
“มีศาลสูง ซึ่งมีหลายระดับ เรามีตัวบทกฎหมายที่แยกต่างหากในศาลระดับสหพันธรัฐ ศาลครอบครัวจัดว่าอยู่ในขอบเขตของกฎหมายระดับสหพันธรัฐ เนื่องจากกฎหมายครอบครัวในออสเตรเลียเป็นเขตอำนาจของศาลระดับประเทศ ในระดับมลรัฐ เรามีศาลในระดับต่างๆ ตั้งแต่ศาลชั้นต้น (Magistrate Court) ศาลแขวง (County Court) ศาลฎีกา (Supreme Court) และศาลอุทธรณ์ (Court of Appeal) และศาลอื่นๆ ซึ่งบังคับใช้กฎหมายระดับมลรัฐ ศาลสูงจะดูแลทั้งศาลระดับสหพันธรัฐ ศาลในเขตอำนาจศาลของประเทศ และศาลระดับมลรัฐด้วย”
คดีอาญาส่วนใหญ่จเริ่มต้นการดำเนินคดีที่ศาลชั้นต้นของรัฐและมณฑลนั้น Credit: Light Bulb Works/Getty Images
การดำเนินคดีทางกฎหมายมักเริ่มที่รัฐที่คดีอาญาเกิดขึ้น อย่างไรก็ตามหากเป็นข้อพิพาทระหว่างบุคคลและองค์กรซึ่งเป็นคดีแพ่ง เช่น ข้อพิพาทเรื่องทรัพย์สิน การผิดสัญญา และคดีการจ่ายค่าชดเชยให้คนงาน การดำเนินการไม่เป็นเช่นนั้น
“คดีอาญามักเริ่มดำเนินคดีโดยตำรวจซึ่งทำการสอบสวนคดี จากนั้นส่งเรื่องต่อให้อัยการสูงในเขตอำนาจศาลนั้น อัยการจะตัดสินว่าจะดำเนินคดีกับบุคคลนั้นหรือไม่ รัฐบาลไม่มีส่วนร่วมในระบบศาลแพ่ง โจทก์ยื่นคดีต่อศาลเพื่อการเยียวยาหรือค่าชดเชยจากความเสียหาย รัฐไม่ได้เป็นผู้เสนอญัตติหลักในการดำเนินคดี”
อย่างไรก็ตาม คดีอาญาจัดว่าเป็นคดีสำคัญที่สามารถขอได้จากคณะกรรมการลีกัล เอด (Legal Aid Commissions) ในแต่ละรัฐและจากโครงการเงินช่วยเหลือทางกฎหมายของรัฐบาลสหพันธรัฐ
“หน่วยงานเหล่านี้มีข้อจำกัดเรื่องจำนวนคดีที่สามารถรับให้ความช่วยเหลือ มีการให้ความสำคัญกับบางกรณีมากกว่า เช่น คดีอาญาที่มีความเสี่ยงต้องโทษจำคุกจะถูกจัดลำดับให้ได้รับความช่วยเหลือทางกฎหมายมากกว่า หรือคดีครอบครัวที่ต้องการความช่วยเหลือ คดีแพ่งที่เรียกร้องค่าชดเชยจะขอความช่วยเหลือทางกฎหมายค่อนข้างยาก”
คดีแพ่งที่เรียกร้องค่าเสียหายจะขอความช่วยเหลือทางกฎหมายค่อนข้างยาก Credit: Lighthousebay/Getty Images
อย่างไรก็ตาม หากจ้างทนาย ควรตรวจสอบข้อมูลและใบรับรองของทนายเสียก่อน
“ผู้ประกอบวิชาชีพทางกฎหมายทุกคนต้องมีใบรับรองการปฏิบัติงานภายใต้ข้อบังคับของแต่ละรัฐและมณฑล แต่ละรัฐมีหน่วยงานออกใบรับรองการปฏิบัติงานและมีเว็บไซต์ที่คุณสามารถตรวจสอบว่าบุคคลที่คุณกำลังติดต่อมีใบรับรองหรือไม่เคยถูกเพิกถอนใบรับรอง คุณสามารถหาข้อมูลได้จากสมาคมเนติบัณฑิตยสภา (Bar associations) และสมาคมกฎหมาย (Law Societies)”
ศูนย์กฎหมายชุมชนเป็นอีกทางเลือกหนึ่ง เช่น วีแมน ลีกัล เซอร์วิสส์ (Women’s Legal Services) มีความเชี่ยวชาญด้านการให้ความช่วยเหลือคดีความรุนแรงในครอบครัว
สโตนกล่าวว่าความช่วยเหลือทางกฎหมายครอบคลุมมากกว่าการหาทนาย
สิ่งที่คนส่วนใหญ่คิดเมื่อได้ยินคำว่า ลีกัล เอด คือทนายความที่จะขี้นศาล นั่นเป็นความช่วยเหลือในบางกรณีเท่านั้น คณะกรรมการลีกัล เอด สามารถให้ความช่วยเหลือด้านอื่น เช่น คำแนะนำเรื่องกฎหมายสโตนอธิบาย
Legal Aid เป็นองค์กรให้ความช่วยเหลือทางกฎหมายที่ออสเตรเลีย Credit: Jacobs Stock Photography/Getty Images
“บางครั้งคุณอาจเคยมีประสบการณ์ไม่ดีจากที่อื่น กับระบบกฎหมายหรือกระบวนการทางกฎหมาย และนั่นมีอิทธิพลกับทัศนคติของพวกเขา การขอคำปรึกษาเกี่ยวกับระบบกฎหมายในออสเตรเลียเป็นเรื่องที่ควรทำ”
ผู้ประกอบวิชาชีพทางกฎหมายทุกคนต้องมีใบรับรองการปฏิบัติงานภายใต้ข้อบังคับของแต่ละรัฐและมณฑล Credit: Thurtell/Getty Images
คุณสามารถติดตามข่าวสารล่าสุดจากออสเตรเลียและทั่วโลกเป็นภาษาไทยจากเอสบีเอส ไทย ได้ที่เว็บไซต์
บันทึกเว็บไซต์ของเราเก็บไว้ในบุ๊กมาร์ก เพื่อไม่ให้คุณพลาดสถานการณ์ล่าสุด หรือติดตามเราทางเฟซบุ๊กที่
เรื่องที่เกี่ยวข้อง
ทนายไทยไขข้อข้องใจหลากกรณีหย่าร้างในออสเตรเลีย
เรื่องน่าสนใจ
เรื่องน่ารู้ของการยื่นสมัครเป็นพลเมืองออสเตรเลีย
