با وجود این، همه ما با قلدری ها و تمسخرهای رایج در محیط مدرسه آشنا هستیم و چه بسا خودمان هم در دوران کودکی، روابط دوستانه ای داشته ایم که اثرات مخربش تا بزرگسالی همراهمان بوده است. به همین دلیل، اگر فرزند شما در سنین مهدکودک، دبستان یا دبیرستان است و به گمان شما ممکن است دوستان نامناسبی داشته باشد، خواندن این گزارش از کانورسیشن (Conversation)، می تواند به شما در پیدا کردن راه حل های مناسب برای برخورد با این موضوع کمک کند.
دوره خردسالی (زمان تولد تا پنج سالگی)
مهدکودکها و مراکز آموزشی خردسالان، مخصوص نوزادان و کودکان زیر پنج سال هستند. یکی از اهداف اجرای برنامه آموزشی از سنین پایین () ، تعلیم کودکان و ارزیابی توانایی آنها در یادگیری مهارت های ارتباطی مسئولانه، همدلانه و محترمانه با دیگران است. وظیفه مربیان آموزشی کودکان این است تا مطمئن شوند که روابط فرزند شما با کودکان دیگر منجر به یادگیری چنین مهارت هایی می شود.
از نظر قانونی، مربیان شاغل در این مراکز باید به طور منظم رفتارهای کودکان را به شکل مکتوب گزارش، ثبت، تفسیر و بررسی کرده و بر اساس آنها مراحل بعدی مربوط به آموزش کودکان را مشخص کنند. تمام رفتارهای فردی کودک و همچنین رفتارهایش با سایر کودکان در گروههای بزرگ و کوچک در این گزارشها به ثبت رسیده و باید برای مشاوره و مشاهده در دسترس والدین و مراقبان کودک قرار بگیرد. بنابراین، شما به عنوان والدین کودک می توانید از مربیان درخواست کنید تا شما را مرتبا در جریان رفتارهای فرزندتان با دوستانش قرار دهند. این رفتارها می تواند شامل واکنش های مثبت، بی طرفانه و یا منفی کودک باشد که همگی آنها بخش هایی از مراحل رشد اجتماعی او را تشکیل می دهند.
زمانی که فرزند شما هنوز کودک است، ممکن است مهارت های ارتباطی لازم برای توضیح احساساتش را در اختیار نداشته باشد و در مقابل، احساساتش را از طریق گاز گرفتن یا زدن کودکان دیگر بروز دهد. البته بعضی از کودکان ممکن است که هرگز وارد این مرحله نشوند و بعضی دیگر هم کمی زمان لازم دارند تا بتوانند برای برقراری ارتباط مثبت، از مهارت های کلامی شان استفاده کنند.
پس اگر مشاهده کردید که فرزندتان با سر و روی زخمی و گاز گرفته به خانه برگشته و یا از مربیش گزارش دریافت می کنید که او دائما با یکی از کودکان دیگر در حال دعواست، این مساله می تواند نشان دهنده یک دوستی نامطلوب برای فرزندتان باشد.
بنابراین، شما می توانید قرار ملاقاتی با مربی ترتیب بدهید تا تغییرات لازم در محیط اطراف فرزندتان ایجاد شود. مثلا مربیان، کودکتان را به اتاق متعلق به کودکان گروه سنی بالاتر منتقل کنند.
دوره کودکی و نوجوانی
دوستی های ناسالم می تواند منجر به بی اعتمادی یا آسیب زدن به کودکان و نوجوانان شود. اگر دیدید دوست فرزندتان دائما به او دروغ می گوید و هروقت دلش بخواهد یک نفر را به عنوان دوست صمیمیش معرفی می کند، باید بدانید که شاید این دوستی برای او نامناسب باشد. نشانه های دیگر می تواند سعی در کنترل همبازیها یا کنترل لباس پوشیدن و علایق فرزندتان باشد. البته می توان موارد دیگری را هم به این فهرست اضافه کرد. مواردی مثل تهدید جسمی، قلدری و... این رفتارها می تواند اعتماد به نفس فرزندتان را کم کرده و او را پرخاشگر کند.
در حالی که آگاهی والدین از محیط دوستی فرزندان باعث کاهش رفتارهای ضداجتماعی آنها می شود، اما دخالت بیش از حد والدین و نادیده گرفتن استقلال کودک هم می تواند اوضاع را بدتر از قبل کند. از جمله راه های نزدیکتر شدن به فرزندتان این است که با او درباره درس هایی که خودتان در زندگی آموخته اید، صحبت کنید. آنها را در تصمیم گیری ها مشارکت بدهید و بگذارید شخصا تصمیم بگیرند.
اما اگر این راهها جوابگو نبود، دیگر زمان دخالت غیرمستقیم والدین فرا می رسد. مثلا شما می توانید وقت فرزندتان را با مهمانی رفتن های خانوادگی در آخر هفته یا عصرها پر کنید تا او کمتر در جمع دوستان نامناسبش حضور داشته باشد. اگر این موارد هم پاسخگو نبود، گام بعدی، به ناچار، دخالت مستقیم است که می تواند شامل تغییر مدرسه و یا ممنوع کردن ملاقات با دوستانش از طرف شما باشد.
تحقیقات نشان می دهد که ابراز محبت به فرزندتان و در آغوش کشیدن او، حتی اگر او شما را پس بزند، باعث افزایش عزت نفس و توانایی او در برخورد با دوستی های ناسالم می شود. شما به عنوان والدین می توانید شرایطی را برای فرزندتان فراهم کنید تا او با دوستان جدیدی که از نظر شما مناسب هستند، آشنا شوند. با فرزندتان درباره اثرات واقعی رابطه دوستی، مزایا و معایب دوستی های مختلف صحبت کنید و گاهی اوقات از تجربیات زمان نوجوانی خودتان به او بگویید. بگذارید فرزند نوجوانتان بداند که شما در شرایط مشابه چطور رابطه دوستی تان را مدیریت و از آن نگهداری کرده اید و یا اینکه چرا از روش های متفاوتی برای این کار استفاده کرده اید.
همچنین، والدین می توانند با فرزندانشان درباره ارزش های خانوادگی و تاثیر آنها بر روابط دوستانه هم صحبت کنند. مثلا از او بپرسند آیا فکر می کند که این رابطه دوستی باعث بهتر شدن و رشد شخصیت او می شود؟ آیا این کلماتی که خطاب به دیگران استفاده می کند، نشان دهنده شخصیت واقعی او هستند؟ یا مثلا آیا واقعا می خواهد با این شیوه در فضای مجازی درباره دیگران نظر بدهد؟
با وجود همه اینها، باید توجه داشت که نظارت و دخالت بیش از حد والدین هم باعث می شود که نوجوانان نتوانند از عهده شرایط دشوار زندگیشان بر بیایند. پس باید به آنها مقداری آزادی، قدرت تصمیم گیری و مسئولیت هم داد.
منبع:
From childcare to high school – what to do if you don’t like your kid’s friend, , and , The Conversation, 19 December 2019.
