ذبیح‌الله مجاهد سخنگوی طالبان پس از دوباره به قدرت رسیدن طالبان در اولین کنفرانس خبری خود گفت: «ما می‌خواهیم تمام رسانه‌ها، آزاد و مستقل باشند و به فعالیت‌های خود ادامه بدهند.»
اما بر خلاف گفته‌های سخنگوی طالبان، با گذشت هر روز محدودیت‌های بیشتر بر رسانه و ژورنالستان وضع می‌گردد، فعالیت رسانه‌ها متوقف و خبرنگاران زندانی می‌شوند. در آخرین مورد بر اساس گزارش کمیتۀ مصوونیت خبرنگاران، ادارۀ طالبان فعالیت ۱۴ رسانه را در ولایت ننگرهار متوقف کرد.
نخستین کنفرانس ذبیح‌الله مجاهد سخنگوی طالبان، پس از دوباره حاکم شدن این گروه بر افغانستان Source: AFP / HOSHANG HASHIMI/AFP via Getty Images
اين باعث شده كه صدها ژورنالست مجبور به ترک مسلك و كشور شوند. اکثریت این ژورنالستان به کشورهای همسایه؛ ایران و پاکستان پناه برده و یک تعداد دیگر شان توانسته اند به کشورهای غربی مهاجرت كنند.
میرویس حیدری یکی از ژورنالستان افغان است که مدت ۱۴ سال با رسانه‌های مختلف کار کرده و اخیراً توانسته است با دریافت ویزه بشردوستانه به آسترالیا بیاید. وی فعلاً در شهر سیدنی زندگی می‌کند.
آقای حیدری در صحبت با اس‌بی‌اس دری گفت که تصمیم نداشت افغانستان را ترک کند و پس از سقوط افغانستان به دست طالبان نیز به کار خبرنگاری خود ادامه داد، اما او ادعا مى كند كه با گذشت مدت کوتاه، طالبان بالای وی فشار آورد.
«پس از سقوط وقتی به دفتر رفتم و می‌خواستم که برنامۀ تلویزیونی خود را آغاز کنم، متوجه شدم که یک طالب در اتاق فرمان ایستاده است و دیگرش در استدیو. آنها مرا دیکته کردند که به خواست شان مصاحبه را پیش ببرم و تمام چیزها را آنها کنترول می‌کردند.»
Credit: Supplied by Mirwais Haidari
به گفتۀ آقاى حيدرى پس از آن ادارۀ استخبارات طالبان وارد عمل می‌شود و مسؤلين‌اش آقای حیدری را با خود می‌برند و او را برای یک هفته در زندان نگه ميدارند.
«نزدیک به یک هفته در ریاست ۴۰ استخبارات طالبان بندی بودم. تحت فشار و شکنجه قرار داشتم. شکنجه‌ها دوام داشت و آنها مرا وادار می‌ساخت، هر آن چیزی‌که امارت اسلامی می‌گوید باید انجام دهم.»
«شانه ام آسیب بسیار جدی دیده، تا هنوز بطور کامل خوب نشده و حالا نیز تحت تداوی قرار دارم، بعضی مسایل دیگر هم است که گفته نمی‌توانم.»
مجیب‌الرحمن اورنگ یک خبرنگار دیگری است که براى مدت ۶ سال مصروف اين كار بوده است. او در نتیجه فشارهای طالبان مجبور شد افغانستان را ترک کند و فعلاً در پاکستان بسر می‌برد.
او در صحبت با اس‌بی‌اس گفت که طالبان در صدد نهادینه کردن سانسور هستند.
او می‌گوید: «نهادهای طالبان بویژه استخبارات و اداره امر بالمعروف همیشه بالای خبرنگاران فشار وارد می‌کنند و تلاش دارند تا سانسور را نهادینه کنند.»
Credit: Supplied by Mujeeb Rahman Awrang
آقای اورنگ مدعيست که هنگام فعالیت در افغانستان، طالبان وی را مجبور کردند تا مطالبی را كه در بارۀ اعتراضات زنان، آموزش دختران و گزارش‌های برخلاف پالیسی‌های طالبان به نشر می‌رساند، حذف کند.
«میزان تهدیدها تا اندازۀ بود که من بخاطر حفاظت از جان خود با نهاد رسانه‌ای که کار می‌کردم و نهادهای حامی رسانه و خبرنگاران، رابطۀ خود را متوقف کنم.»
آقای اورنگ مى گويد كه به دلیل تهدیدات طالبان، نخست بطور مخفیانه در کابل زندگی می‌کرد، تا این‌که زمینه رفتن به پاکستان برایش مساعد شد.
او علاوه مى كند که خبرنگاران در مهاجرت نیز با مشکلات زیادی از جمله مسایل اقتصادی، مشکلات روحی و روانی و بی‌سرنوشتی روبرو اند.
حفیظ الله بارکزی رئیس اتحادیه ژورنالستان افغانستان است. او مشکلات اقتصادی را یکی از چالش‌های عمده اى مى داند كه خبرنگاران در داخل افغانستان با آن دست وگريبان اند.
او می‌گوید کمیسیون نظارت بر تخطی رسانه‌ها فعالیت دارد و اگر خبرنگاری یا هم کدام رسانه‌ای شکایت داشته باشد، می‌تواند براى رسيدگى به شكايات شان رسیدگی شود.
Credit: Facebook - Hafiz Barekzai
«پس از آن‌که یک تعداد رسانه‌ها فعالیت خود را متوقف کردند، تعداد دیگری رسانه‌ها به فعالیت آغاز کردند و حالا تقریبا ۴۰۰ رسانه فعالیت دارند.»
یونسکو، سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی سازمان ملل متحد در آخرین گزارش خود در بارۀ خبرنگاران و رسانه‌ها گفته است که پس از دوباره به قدرت رسیدن طالبان در اگست ۲۰۲۱ نزدیک به ۵۰٪ رسانه‌ها فعالیت خود را متوقف کرده اند و ۹۰٪ از خبرنگاران زن کار خود را از دست داده اند.
ما خواستیم تا در مورد وضعیت رسانه‌ها و خبرنگاران نظر طالبان را نیز داشته باشیم. اما از آنها پاسخی به سوالات خود در اين مورد دریافت نکردیم.
خبرنگارانی مانند میرویس حیدری و مجیب‌الرحمن اورنگ از کشورهای غربی بویژه آسترالیا می‌خواهند تا صدور ویزه برای خبرنگاران را در اولویت قرار دهند.
وزارت امور داخله و مهاجرت آسترالیا به اس‌بی‌اس نگاشته است که در حال بررسی درخواست‌های ویزه بشردوستانه افغان‌ها است، اما با توجه به زیاد بودن تعداد درخواست‌ها، بررسی همه آنها زمان‌گیر خواهد بود.
این وزارت در مورد صدور ویزه برای ژورنالستان و در اولویت قرار دادن آنها چیزی نگفته است.
وزارت مهاجرت در پاسخ به سؤال اس بى اس در اين مورد در بياينه‌اى گفت: "در شرایط فعلی کسانی در اولویت برای دریافت ویزه بشردوستانه قرار دارند که با نیروهای آسترالیایی در افغانستان کار کرده اند، اعضای خانواده افرادی‌که ویزه بشردوستانه آسترالیا را دارند و در آسترالیا بسر می‌برند، اما از خانواده خود جدا هستند، پناهندگانی‌که از سوی کمیساری عالی پناهندگان سازمان ملل متحد به حکومت آسترالیا معرفی شده اند و اعضای گروه‌های اقلیت مانند زنان و دختران، اقلیت‌های قومی و جامعه LGBTQI+".
این گزارش با همکاری اس‌بی‌اس پشتو تهیه شده است.
